Ссылки доступа

Заргарлар қазиб олинган олтиннинг маълум қисми Қирғизистонда қолиши кераклигини айтишмоқда


Мамлакатдаги заргарлар қазиб олинган олтиннинг маълум қисми маҳсулот ишлаб чиқариш мақсадида Қирғизистонда қолдирилиши керак деган чақириқ билан чиқишди. Ҳукумат бир неча йилдан бери мазкур муамони ҳал қила олмаяпти.

Миллий статистика қўмитаси 2018 йилда қимматбаҳо металлар, жумладан олтиннинг савдо айланмаси, импорт ва экспорти бўйича маълумотларни ўрганиб чиқди. Мазкур муассасанинг статистика бўлими бошлиғи Гулсара Сулайманова 2018 йилда олтин экспортидаги улуш ҳақида маълумот берди. «2018 йилдда олтин Қирғизистон экспорт хажмининг 37,6% ташкил қилди. Авваллари олтинни кўпроқ Швейцария ва Бирлашган Араб Амирликларига сотардик. Ўтган йилдан бошлаб олтин асосан Буюк Британияга кета бошлади. Камроқ қисмини Туркия, Италия ва Хитойга сотдик», - дейди Сулайманова.

Миллий Статистика қўмитаси маълумотига кўра, ўтган йили Қирғизистон 16 тонна 477 килограмм 782,1 грамм тоза олтин экспорт қилган.

Бу олтининг катта қисми чет элга олиб кетилган, биргина компания томонидан ишлаб чиқарилган олтин қайта олиб келинган. Бу компаниялар томонидан ишлаб чиқарилган олтин ва «Кумтор Голд Компани» (16 тонна 626 кг) томонидан ишлаб чиқарилган қимматбаҳо металлар ҳисоблангудек бўлса у ҳолда 20 тонна 403 килограммни ташкил қилади. Бу миқдордан хорижга олиб кетилган олтин ҳисоблаб чиқилса у ҳолда 3 тонна 926 килограмм қолган бўлади.

«Келдике» заргарлик компаниясининг асосчиси Чингиз Макешовнинг сўзларига қараганда, заргарлар олтин харид қилишлари учун биржа очилишини таклиф қилишган. «Биз анча аввал очиқчасига олтин сотилиши имконияти яратиб берилиши учун Қирғизистонда қимматбаҳо металлар биржаси очишни таклиф қилганмиз. Ҳатто биз савдо долларда эмас, балки миллий валюта - сомда олиб борилишига эришмоқчи ҳам бўлдик. Бу вазиятда биз учун олтин сотиб олиш шароити яратиб берилган бўларди. Маҳаллий заргарлар мамлакатда ишлаб чиқарилган олтиннинг атиги 2 фоизидан фойдаланади. Агар биз олтиннинг ҳаммасини экспорт қилмай, мамлакатимизда қайта ишлайдиган бўлсак, у ҳолда ҳар бир килограмм олтин ўн кишини иш билан таъминлаган бўларди. Натижада заргарлик тармоғи камида20 минг кишини иш билан таъминланишга ҳисса қўшарди. Агар биз ишлаб чиқаришни йўлга қўйгудек бўлсак, у ҳолда давлат катта даромад олар эди. Таққослаш учун, агар «Газпром» Россия иқтисодининг асосини ташкил қиладиган бўлса, бизнинг ўзимиз олтин ишлаб чиқарганимизда Қирғизистон иқтисодиётининг асосини «Кыргызалтын» ташкил қилган бўларди. Минг афсуски бу ҳаётга татбиқ этилмаган», - дейди Макешов.

Макешовнинг тушунтиришича, Қирғизистон заргарлик соҳасида 600 та компания ишлайди, уларнинг 550 таси товарларни шунчаки қайта сотади. Фақат 50 та компания заргарлик маҳсулотлари ишлаб чиқаради. Бунинг асосий сабаби заргарлик маҳсулотлари ишлаб чиқарувчилар томонидан тўланадиган юқори миқдордаги қўшимча қиймат солиғидир. Иккинчидан, заргарлик маҳсулотлари ишлаб чиқаришни хом ашё билан таъминлашдаги кўплаб муаммолар ҳам бор.

Иқтисод вазирлигининг солиқ сиёсати бошқармаси бошлиғи Кубан Айдаралиев Канада компанияси билан эришилган келишув ҳақида гапиради. «Аввалига биз томондан шундай таклиф билдирилган эди. Аммо Қумтор бўйича Шартнома кўриб чиқилаётганида улар шундай дейишди: «биз олтинларни шу заҳоти сотамиз, агар сотиб олмоқчи бўлсангиз ҳаммасини сотиб олинглар, ёки биз Лондон биржаси орқали сотамиз. Якунида шу модда мустаҳкамлаб қўйилди. Агар биз хамма олтинни сотиб оладиган бўлсак, у Лондон биржасига қараганда анча арзон бўларди, аммо бизнинг Қумторнинг ҳамма олтинини сотиб олиш имконимиз йўқ. Чунки у ерда ишлаб чиқарилган олтин, масалан 20 тоннаси 1 млрд 300 млн долларни ташкил қилади. Бу маҳсулотларнинг ҳаммасини заргарларимиз ишлата олмайди. Аммо Шартномада олтин ҳажмининг бўлиниши ва сотилиши кўзда тутилмаган. Афсуски, Қумтордан ташқари бошқа компаниялар ҳам олтинларни олиб чиқиб кетишади, биз мана шу олтинни мамлакатда олиб қолиш имкониятларни кўриб чиқаяпмиз», - дейди Айдаралиев.

XS
SM
MD
LG