Озодликда нусҳаси бўлган тергов ҳужжатларига кўра, жорий йилнинг 11 сентябрида “Ўзбеккино” миллий агентлиги мансабдор шахсларига нисбатан Жиноят Кодексининг 167 - моддаси (Ўзлаштириш ёки растрата йўли билан талон-тарож қилиш-таҳр.) бўйича жиноят иши очилган.
21 сентябрь куни Бош прокуратуранинг Ўта оғир жиноятларни тергов қилиш бошқармаси терговчиси ААбдулаҳадов томонида имзоланган ҳужжатда "мазкур жиноят иши бўйича ҳужжатларни олиб қўйиш ҳақидаги қарор ижросини таъминлаш" ҳақида сўз боради.
Ўзбекистон Маданият вазирлиги мулозими “Мендирман Жалолиддин” фильмига давлат ғазнасидан маблағ сарфланмаганини айтган.
3 октябрь куни Тошкентдаги тақдимот маросимида Ўзбекистон президентининг тўнғич қизи Саида Мирзиёева фильм тўлалигича Ўзбекистондаги энг йирик хусусий банклардан “Orient Finans Bank” томонидан молияланганини таъкидлаган.
170012/2020-79ВС сонли тергов ҳужжатларига кўра¸ “Ўзбеккино” миллий агентлиги “Best organizer” ширкати билан “Мендирман Жалолиддин” (тергов ҳужжатларида "Менман жалолиддин" деб ёзилган-таҳр.) фильмини суратга олиш борасида шартнома тузган ва унинг ҳисобига катта миқдордаги маблағларни ўтказиб берган.
Терговга яқин мулозим “Мендирман Жалолиддин” фильми учун “Ўзбеккино” ўтказган пулнинг аниқ суммаси "тергов сири бўлгани важидан очиқланмаслиги"ни билдирди.
“Ўзбеккино” миллий агентлиги матбуот хизмати вакили “Мендирман Жалолиддин” ва бошқа фильмлардаги талон-тарож юзасидан жиноят иши очилганини тасдиқлади.
3 октябрь куни Тошкентда ўтган тақдимот маросимида Ўзбекистон президентининг тўнғич қизи Саида Мирзиëева “Мендирман Жалолиддин” фильми "ўз орзусининг рўëби" бўлганини айтган эди.
Аммо 170012/2020-79ВС сонли жиноят иши материалларида бу фильмни суратга олиш учун давлат маблағи ажратилгани ва бу маблағлар "ўзлаштириш ва растрата йўли билан талон-тарож қилингани" ҳақида сўз боради.
Терговга яқин мулозимга кўра¸ жиноят иши доирасида “Мендирман Жалолиддин” фильми билан боғлиқ шартнома¸ банк тўловлари ва бошқа ҳужжатлар 21 сентябрь куни Бош прокуратура тарафидан олиб қўйилган.
Бундан аввал Ўзбекистон бошқарувига яқин бир-биридан мустақил мулозимлар ва киноижодкорлар “Мендирман Жалолиддин” фильми лойиҳаси ҳамда молиясининг шаффоф эмаслигига эътибор қаратишганди.
“Турли "откат схемалари" ҳақидаги иддаолар менга ҳам етиб келди ва мен бундан ҳайратланмадим”, - деди кинорежиссёр Улуғбек Йўлдошев.
3 октябрь куни Tashkent cityдаги Конгресс-Холлда ўзбек ва турк киноижодкорлари ҳамкорликда суратга олган “Мендирман Жалолиддин” сериалининг биринчи қисми жамоатчиликка тақдим қилинди.
Ўзбекистон Маданият вазирлиги матбуот хизматининг Озодликка билдиришича¸ бу фильм туркиялик продюсер Меҳмет Бўздоғнинг “Бўздоғ фильм” киностудияси томонидан суратга олинган бўлиб, лойиҳа ғояси Озодбек Назарбеков ижро қилган “Мендирман ўша” қўшиғи устига қурилган.
“Ўзбеккино” миллий агентлиги матбуот хизмати вакили Нозим Сафарий “Мендирман Жалолиддин” ва бошқа фильмларда давлат маблағларининг ўзлаштирилиши юзасидан жиноят иши очилганини тасдиқлади.
“Молия вазирлиги Назорат-тафтиш бош бошқармаси 2017-2019 йилларда давлат томонидан кинога ажратилган маблағларнинг ишлатилишини ўрганиб чиқди. Бошқарма жорий йилнинг июнь ойида 2017-2019 йилларда давлат томонидан ажратилган маблағларидан 17 млрд сўм миқдоридаги маблағ мақсадга хилоф ва ноўрин ишлатилган ҳолатларни аниқлади. Ҳозирда ушбу материаллар Бош прокуратура томонидан ўрганилмоқда“.
Сафарийнинг айтишича¸ жорий йилнинг май ойида “Ўзбеккино” МА қошида тузилган Жамоатчилик кенгаши мақсадсиз сарфланаётган харажатларнинг олдини олиш бўйича таклифлар киритган.
Ҳужжатларга кўра¸ “Best organaizer”¸ “Мирзааҳмедов М.М” "Fox music cinema” МЧЖ¸ “ Ravshan Norboyev Pictures” МЧЖ ¸ “The first group”¸ “Dishon Media”¸ “Эмто Студиа-5” каби ўнлаб ширкатлар воситасида давлатнинг миллардлаб маблағлари талон-тарож қилинган.
Камомадда айбланаëтган кинорежиссёрлардан бирининг иддао қилишича¸ “ҳаммаси 109 киночи “Ўзбеккино” раҳбари устидан шикоят қилганидан кейин бошланган”.
“14 апрель куни 109 нафар кино арбоби «Ўзбеккино» директори Фирдавс Абдуҳолиқовни яккаҳокимликда¸ цензорлик ва кино соҳасини билмасликда айблаб, Бош вазир Абдулла Ариповга жамоавий шикоят хати билан чиқди. Ана шундан кейин Абдуҳолиқов Молия вазирлиги Назорат-тафтиш бош бошқармасини чақириб, тафтиш ўтказди. Тафтишда камомад чиқди. Ҳозир терговга қатнаб юрибмиз”, - деди номи ошкор қилинишини истамаган кинорежиссёр.
35 йилдан кўпроқ “Ўзбекфильм” киностудиясида ишлаб келаëтган ва 25 дан зиёд кинокартинани суратга олишда қатнашган кино арбобига кўра, соҳадаги тафтишлар янгилик эмас.
“Кино соҳасида текширув тинмаган. 2013 -2014 йилларда ҳам прокуратура текшириб, жуда кўп одамларни катта-катта жарималарга тортган эди. Ҳозирги текшириш кўлами шунга ўхшаш", -дейди номини ошкор этмасликни сўраган кинорежиссёр.
Унинг айтишича, коррупцияга олиб келадиган муайян сабаблар бор.
"Биринчиси, одамларга ҳақ тўлашнинг эскирган нормативлари. Шу боис, кино маъмурлари қонун-қоидаларни айланиб ўтишади. Масалан, Сижжакда эшагини ижарага берадиган амаки дарҳол нақд пул хоҳлайди. Маъмур эса батарея сотиб олдим, дея пулни нақдлаштириб, эшак эгасига беради. Бу нормативларни алмаштириш керак. Кино олиш жараëнидаги тўлов тизими реал ҳаëтга яқинлашиши керак. Фильм олиш жараëнидаги харажатлар шаффоф бўлиши лозим. Электрон ҳисобот шаклида. Сайтга кириб, қайси пул қаерда сарф бўлганини кўриб туриш учун. Бюджет пули бўлгани боис, солиқ идораси ҳам, прокуратура ҳам, “Ўзбеккино” раҳбарияти ҳам онлайн режимда қараб турсин пул қаерга сарфланаëтганига. Аслида давлатдан пул олмай, бозор иқтисодиёти шароитида тижорий асосда кино қилсак, кўп муаммо ўз-ўзидан ечиларди. Бу энди, алоҳида масала.”
Ўзбекистондаги кино саноати энг коррупциялашган соҳалардан бири сифатида кўрилади. 2014 йилда “Ўзбекфильм” очиқ ҳиссадорлик жамиятида олиб борилган тафтишларда давлат маблағларини катта миқдорда талон-торож қилиш фактлари аниқланган ва жиноят иши очилган эди.
Тафтиш ортидан “Ўзбекфильм” очиқ ҳиссадорлик жамиятининг маҳсулотларини сотиш бўлими бошлиғи, 51 яшар Назаров Тўлаган Толипович “Ўзбекфильм” биносида ўзини осгани билдирилган.
Кейинроқ бир неча масъуллар шартли жазо ва жарималарга тортилган эди.