13 октябрда янги солиқ кодекси лойиҳаси матни Озоди радиосига келиб тушди. Солиқ қонунчилигини соддалаштириш тарафдорлари бўлган кўплаб тадбиркорлар ва мутахассисларнинг тахминларидан фарқли ўлароқ, янги кодекс лойиҳаси амалдаги тартибга солиш билан таққослаганда анча оғирроқ.
Илгари белгиланган режаларга мувофиқ, кодекс жорий йилнинг сентябрь ойидан кучга кириши керак эди, аммо пандемия ҳукумат режаларига халақит берди ва бу жараёнга ўз тузатишларини киритди.
Молия вазирлиги солиқ сиёсати бошқармаси бошлиғи ва ушбу вазирлик ҳузурида ташкил этилган янги солиқ кодексини ишлаб чиқиш бўйича комиссия аъзоси Завкибек Шоҳиён 13 октябрь куни янги кодекснинг матни аллақачон тайёрланганлигини ва ҳозирда унга ўзгартиришлар киритилаётганини айтди.
Шоҳиён солиқ кодекси лойиҳаси устида ишлаган комиссия ишида экспертлар ва халқаро молия ташкилотлари вакиллари иштирок этганини ва уларнинг фикрлари ва тавсиялари инобатга олинганлигини таъкидлади.
Янги солиқ кодексининг матни ҳеч қандай тарзда солиққа тортиш жараёнини соддалаштирмайди. У 365 бетдаги 412 моддадан иборат. Амалдаги кодекс 240 саҳифага тўғри келадиган 329 моддадан иборат эди. Шу билан бирга, миллий солиқлар сони 11 дан 7 га туширилди.
Бунга қуйидагилар киради: даромад солиғи, фойда солиғи, қўшилган қиймат солиғи, акциз солиғи, ижтимоий солиқ, ер ости бойликларидан фойдаланиш солиғи, бирламчи сотишдан олинадиган солиқ (алюминий, пахта).
Баъзи солиқ ставкалари ҳам камайтирилди. Масалан, янги лойиҳага биноан корхоналар учун ижтимоий солиқ ставкаси амалдаги 25 фоиздан 20 га туширилди, ҳар доим тадбиркорларнинг шикояти ва норозилигига сабаб бўлган қўшилган қиймат солиғи (ҚҚС) ставкаси ҳозирги 18 фоиздан 15 тагача туширилди.
Янги солиқ кодексини жорий этиш режаларига мувофиқ, ҚҚС ставкаси босқичма-босқич ва қисқаради: 2025 йилда 14%, 2030 йилда эса 13%.
«Озоди» радиоси суҳбатдошларининг сўзларига кўра, халқаро ташкилотлар янги солиқ кодекси лойиҳасини қўллаб-қувватлашини билдирган ва масалан, Жаҳон банки янги солиқ кодекси қабул қилиниши шарти билан Тожикистон иқтисодиётига қўшимча 50 миллион АҚШ доллар сармоя киритиши ҳақида эълон қилган. Жаҳон банки Озоди радиосидаги янгиликларга ҳали изоҳ бермади. Ҳукумат расмийлари халқаро молиявий ташкилотларнинг Тожикистонда солиқ ислоҳоти, шу жумладан Жаҳон банки томонидан қўллаб-қувватланишини мамнуният билан қабул қилмоқдалар, аммо улар кўрсатиладиган ёрдам миқдори ҳали аниқланмаганлигини айтмоқдалар.
«Халқаро молия ташкилотлари солиқ маъмурияти жараёнида молиявий ёрдам кўрсатиши керак. Янги Кодекс жорий қилинганидан бери, уни иқтисодиётда амалга ошириш, уни бошқариш учун катта харажатларни талаб қилади. Менимча, халқаро ташкилотлар ушбу жараённи қўллаб-қувватлаши мумкин. Замонавий ускуналар, дастурий таъминот сотиб олиш керак бўлади — қисқаси, ушбу кодексни амалда қўллаш учун катта маблағ талаб этилади», — дейди Завкибек Шодиён.
Амалдаги Солиқ кодекси 2013 йилда қабул қилинган ва олти йилдан бери амал қилиб келмоқда, бу даврда у тадбиркорлик ва бизнесга оғир юк тушгани учун бир неча бор танқид қилинган.