Аёлларнинг сўзларига кўра, коронавирус пандемияси туфайли қўйилган карантин чекловлари уларнинг оилалари учун аллақачон ноаниқ бўлган вазиятни янада кучайтирди. Аёллар Қозоғистон президенти маъмуриятига боришга ҳаракат қилишди, аммо Оқорда йўлини полиция махсус бўлими ходимлари тўсиб қўйишди.
Тўрт фарзанднинг онаси Акбаян Жалмирзаева пойтахтда 85 минг танга (амалдаги расмий курс бўйича 200 АҚШ доллари) га битта хонали квартирани ижарага олганини, карантин даврида оила даромадсиз қолганини ва ижара ҳақини ўз вақтида тўлай олмаганлигини айтади.
- Турмуш ўртоғим ёлланма ишлайди, ойига 50-60 минг тангадан иш ҳақи олади. Карантин пайтида иш бўлмади. Квартира ижараси учун тўлаш учун маблагʼ етишмаслиги сабабли, кечқурун ресторанларга гул сотиш учун бордим, аммо энди чекловлар туфайли мен ҳам бу даромаддан маҳрум бўлдим. Квартира учун қарз 250 минг тенгени ташкил этади. Мен барча ҳужжатларимни, шу жумладан фарзандларимнинг туғилганлик тўғрисидаги гувоҳномаларини ҳам уй эгасига гаров сифатида топширдим, — дейди Жалмирзаева.
Пойтахтда яшовчи Жанар Бидайбекованинг айтишича, 2014 йилда унинг уч нафар вояга етмаган фарзанди уйдаги ёнғинда ҳалок бўлган. Кейинчалик унинг эри юрак хуружидан вафот этди. Қолган икки қизи билан ижарада яшаётган ёлғиз онанинг айтишича, карантин оиланинг аллақачон қийин бўлган аҳволини янада оғирлаштирган.
- Мен бу ерга доимий равишда келиб тураман. Доим ариза ёзаман, лекин ҳеч ким чиқмайди. Расмийлар қаерда? Мен мингга яқин ариза ёздим, аммо уларга жавоб бўлмаяпти. Уларни ҳеч ким кўриб чиқмайди ва қарор қабул қилмайди. Ва ҳеч қандай жавоб бўлмайди. Биз у томонга ўтишга ҳаракат қиляпмиз, лекин улар бизни киритмаяпти ”, — дейди Бидайбекова.
Маъмурият биносига киришга рухсат берилмаган аёллар қоғозга шикоятларини ёзишди. Четдан бир неча махсус кучлар зобити ва полициячи уларни кузатиб турди.
Кейинчалик аёллар Меҳнат ва аҳолини ижтимоий муҳофаза қилиш вазирлиги биносига боришди. Вазирлик расмийси Озодликка ушбу аёлларнинг маълумотларини ёзиб олганини айтди. Кўп болали оналарнинг ўзлари, муаммолари ҳал бўлгунча вазирлик биносида бўлиш ниятида эканликларини айтишади.
Баҳор ва ёз ойларида карантинлар жорий қилингандан сўнг, ҳукумат даромадини йўқотганларга 42 500 танга миқдорида давлат нафақалари тўлашни эълон қилди. Карантин туфайли даромадсиз қолган кўплаб фуқаролар давлат ваъда қилган махсус нафақани олишдаги қийинчиликлардан ва тўлашдан бош тортганликларидан шикоят қилдилар.
Август ойида Human Rights Watch халқаро инсон ҳуқуқлари ташкилоти пандемия Қозоғистондаги тенгсизликни янада кучайтирганини ва миллий ижтимоий ҳимоя тизимининг заифлигини таъкидлади. Ню-Ёркда жойлашган инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш ташкилоти ҳукуматни юз минглаб одамларнинг қашшоқланишига йўл қўймаслик учун COVID-19 пандемиясидан зарар кўрганларга иқтисодий ёрдамни «кенгайтириш ва кенгайтиришга» чақирди.
Жаҳон банки маълумотларига кўра, Қозоғистонда коронавирус пандемияси келтириб чиқарган инқироз туфайли яна 800 минг киши қашшоқлик чегараси остида қолади. Ресурсларга бой мамлакатлар аҳолисининг асосий қисми пандемияга қадар ҳам қашшоқлик ёқасида эди.