Фаоллар оилаларга хавф ва таҳдидлар туғдириши ва давлат идораларининг ваколатларини асоссиз равишда кенгайтириши мумкин бўлган лойиҳани тугалланмаган ва мунозарали деб ҳисоблайдилар.
Мурожаатга ҳуқуқ ҳимоячилари ва жамоатчилик жалб қилинган, уларнинг аксарияти ота-оналардир. Айни пайтда, координаторлар айтганидек, мажлиснинг қуйи палатасида биринчи ўқишдан ўтган қонун лойиҳасига қарши 10 мингдан ортиқ одам имзо чекди. Петиция имзоларининг биринчи партияси душанба куни юборилади. Аммо имзо йиғиш давом этади.
- Биз имзо йиғишни якунлашни режалаштиргандик, аммо одамлар узайтиришни сўраб, оммавий равишда уйғонишни бошладилар. Халқ «ҳа» ёки «йўқ» деб айта олишларини, ўзлари туриб олишлари ва митинглар, инқилоб ёки ҳукуматни ағдаришга чақирмасдан шу йўл билан мақсадга эришиш мумкинлигини тушуна бошладилар. Энди биз имзоларни бутун Қозоғистон номидан мажлис ва президент маъмуриятига юборамиз. Депутатлар билан тўғридан-тўғри суҳбатни кутмоқдамиз, уларни мулоқотга чорлаймиз. Уларга оддий фуқаролардан кўплаб саволлар бор. Биз болаларимизнинг депутатлар ноаниқ атамалар, тушунарсиз қонун лойиҳалари билан биз учун бўяб берадиган ҳақиқатга тушиб қолмасликларини истаймиз. Шунинг учун биз аниқлик сўраймиз ”, — деди Қозоғистон бўйича координатор ва Телеграм-даги юридик канал асосчиларидан бири Унитй оф Cонсcиоус КЗ асосчилари Дина Садердинова.
Фаоллар янги қонун лойиҳасидаги «зўравонлик» тушунчаси хавфли равишда кенгайтирилган деб ҳисоблашади. Мурожаатни имзолаганларнинг сўзларига кўра, баъзи ҳолларда чоралар зўравонлик фактларини аниқлаш бўйича суд процедураларини назарда тутмаганлиги ташвишлидир. Қозоғистон ҳуқуқ ҳимоячилари, улар шошилинч равишда ишлаб чиқилганига ишониб, ноаниқ сўзлар билан айтилган қонунга қарши эканликларини айтмоқдалар. Мурожаатномани имзолаганлар оиладаги зўравонлик шакллари таснифи ва таъсир чоралари ҳақида қайғурадилар. Хусусан, ижтимоий фаоллар аниқ формулалар ва мезонларга эга бўлмаган «боланинг жинсий эркинлигига қасддан ноқонуний тажовуз», «иқтисодий» ва «психологик» зўравонлик нимани англатишини тушунмайдилар.
Шунингдек, ижтимоий фаоллар янги қонуннинг киритилиши билан ҳокимият болани оиладан олиб қўйиш ёки уларни ота-она ҳуқуқларидан маҳрум қилиш учун кўпроқ имкониятларга эга бўлишидан хавотирда. Янги қонунда болани оиладан олиб қўйиш, васийлик ва ҳомийлик органлари томонидан эмас, балки полиция ходими томонидан олиб қўйилиши ҳам ташвиш уйғотди. Лойиҳада, шунингдек, полиция ходими бу ҳақда васийлик органлари ва прокуратура зудлик билан эмас, балки 24 соат ичида хабардор қилиши шарт. Адвокатлар полиция ходимларига бундай ваколатларни бериш хавфли деб ҳисоблайдилар. «Биргаликда сақлаш» ҳуқуқидан маҳрум этиш ҳам жамоатчилик орасида тушунмовчиликни келтириб чиқарди.
Адвокатларнинг фикрига кўра, бу учинчи шахс томонидан ёлғон маълумот етказилиши мумкин бўлган ҳар қандай ота-она тушиб қолиши мумкин бўлган «тузоқ» бўлиши мумкин.
- Умуман олганда, ушбу лойиҳада ноаниқ семантик юкланган тушунчалар кўп. Аммо қонуннинг энг асосий моддалари шуни кўрсатадики — бу ҳар хил баҳоналар билан ота-она ҳуқуқларидан маҳрум этишдир. Нима учун? Хиралашган ёзувлар фақат Соғлиқни сақлаш кодексида бўлгани каби шубҳа туғдиради«, — дейди ҳуқуқ ҳимоячиси, истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш бўйича "Гарант" жамоат бирлашмаси раҳбари Жаклан Айтмаганбетов ижтимоий тармоқларда.
Қонун лойиҳасининг мухолифлари уни амалдаги никоҳ ва оила тўғрисидаги кодекслар, жиноят ва жиноят процессуал ҳамда маъмурий ҳуқуқбузарликлар тўғрисидаги кодексга нисбатан қарама-қарши деб ҳисоблашади.