Бу одамлар ҳаётининг ва соғлиғининг яхшиланишига олиб келиши керак, дейилади фармонда. Расмийлар Раҳмоннинг буйруғи туфайли одамлар соғлом озиқ-овқатга сарф-харажатларини кўпайтирмасдан витаминлар олишларини таклиф қилишмоқда.
Тожикистон Президенти Имомали Раҳмон имзолаган фармонда ун ишлаб чиқарувчилар ўз маҳсулотларини фойдали моддалар — рух, темир, Б12 витамини ва фолий кислотаси билан бойитишга мажбурлиги белгиланган. Расмий статистик маълумотларга кўра, мамлакат аҳолисининг деярли учдан бир қисми қашшоқлик чегарасида яшайди ва ун — одамлар учун асосий озиқ-овқат маҳсулотидир. Бундай овқатланиш танадаги деярли барча фойдали моддаларнинг етишмаслигига олиб келади. Расмийларнинг фикрига кўра унни бойитиш вазиятни тўғрилашга ёрдам беради.
“Масалан, биз темирни унга қўшишни таклиф қилдик, чунки бизнинг аҳоли асосан унни истеъмол қилади. Бутун аҳоли — болалар, бир ёшдан қарияларгача кўп нон истеъмол қиладилар. Ҳатто гуруч ва паловни нон билан истеъмол қиламиз. Биз темирни қўшиш билан муаммоларни ҳал қиламиз. Анемия билан Б12 витаминини қўшиш орқали биз танадаги витамин етишмаслиги муаммосини ҳал қиламиз “, — дейди Соғлиқни сақлаш вазирлиги оналик ва болаликни муҳофаза қилиш бўйича мутахассиси Шерали Раҳматуллоев.
Унни бойитиш тўғрисидаги қонун ўтган йили қабул қилинган, аммо амалда бажарилмаган. Аввало мамлакатдаги барча ун заводларини қайта жиҳозлаш ва қўшимчаларни чет элдан олиб келиш зарур бўлади, бу эса маҳсулот нархига таъсир қилади. Аммо ҳозирда Раҳмоннинг қарори якуний ҳисобланади ва уни бажариш шарт. Расмийлар айни вақтда вазият у қадар ёмон эмаслигига, нархлар сезиларли даражада кўтарилмаслигига ишонтирмоқдалар.
«Ушбу қонун қабул қилинишининг кечикишига сабаблардан бири ун нархининг кўтарилишидан қўрқиш эди. Аммо биз харажатларни аҳамиятсиз деб ҳисобладик. Агар бир қоп ун 200 сомонийга тушса, қўшимчалар нархни атиги бир сомонийга кўтаради», деб давом этади Шерали Раҳматуллоев.
Соғлиқни сақлаш вазирлиги расмийларининг сўзларига кўра, улар унни бойитиш билан тўхтамайдилар. Улар ичимлик суви ҳамда ўсимлик мойи каби маҳсулотларга ҳам фойдали моддаларни қўшишни режалаштиришган.
Манижа Нурзода ўта қашшоқликда яшайди. У уч фарзандли ёлғиз она. Уларнинг иккитаси ногирон. Уларнинг Сарикишти қишлоқ кенгашидаги битта хонали уйида кичик болалар билан яшаш учун шароит йўқ. Ошхона — битта печка, битта хонанинг эшиги олдида газ баллони бор. Ҳовли бир метр кенгликда. Бу ерда Манижа яхши об-ҳавода кийимларни қуритади. Электр йўқ: қўшни уйда яшайдиган собиқ эри симларни кесиб ташлаган. Шунинг учун, қишда, кичкина печка кўмир билан иситилади, уни онаси Душанбе атрофидан олиб келади. «Электрсиз биз ўзимизни фақат кўмир билан иситишимиз мумкин», дейди у.
Манижанинг собиқ эри алимент тўлайди — ойига тахминан 39 доллар. Яна 5 доллар — қашшоқлик учун нафақа. Пул болалар учун дори-дармонларга сарфланади ва онаси, баъзида қўшнилар овқатга ёрдам беради. Манижанинг икки яшар ўғли мия ярим фалажига чалинган, бола шол бўлиб, ҳеч нарсани кўра олмайди.
Қўшнилар вақти-вақти билан кичкина бола учун картошка, пиёз ва сут олиб келишади. Аммо парҳезнинг асоси нон ҳисобланади. Манижа бир қоп унни бирдан сотиб олади ва бир неча кунда қўшниларига пирожное пишириш учун боради. Болалар нонушта, тушлик ва кечки овқат учун нон ейишади. Озиқ моддалар етишмаслиги туфайли чақалоқлар кўпинча касал бўлиб қолишади.
«Бизга бир ойда бир қоп ун керак. Болалар кичкина, улар кўп овқат ейишлари керак. Бошқа тўйимли овқат йўқ, баъзида нон ҳам бўлмайди», — дейди Манижа Нурзода.