Ссылки доступа

Олмаотада ислоҳотлар ва репрессияларни тўхтатиш учун митинг бўлиб ўтди (видео)


Олмаотада шанба куни сиёсий ислоҳотлар қилсиҳ ва сиёсий таъқибларни тўхтатиш учун ҳукумат томонидан тасдиқланган митинг бўлиб ўтди.

Акциянинг дастлабки дақиқаларида ташкилотчилар ва фаоллар навбат билан турли шаҳарлардан ҳибсга олинган, жаримага тортилган, қамоқхоналарда сақланган, шунингдек ҳибсда сирли шароитда вафот этган ўнлаб одамларнинг исмларини ўқиб чиқдилар.

500 кишига мўлжалланган митинг Фанлар академияси олдида, Шокан Уалихонов майдони қаршисида бўлиб ўтди. Кўплаб иштирокчиларнинг қўлларида Қозоғистоннинг давлат байроқлари, ҳуқуқ ҳимоячилари томонидан сиёсий маҳбус деб тан олинган фаолларнинг портретлари туширилган баннерлар бор эди. Жамият арбоблари, журналистлар ва сиёсатчилар ўз навбатида сўзга чиқдилар.

Биринчилардан бўлиб сўзга чиққан Парламентаризмни ривожлантириш жамғармаси раҳбари Зауреш Батталова ўз нутқида партиясиз номзодларни илгари суриш имкониятини берадиган бир палатали парламентни яратишга, аралаш сайлов тизимини жорий қилишга чақирди. Унинг ортидан журналист Ермурат Бапи Қозоғистон Хавфсизлик Кенгашини тўлиқ ислоҳ қилишга чақирди, унинг раҳбари бўлиш ҳуқуқи Қозоғистоннинг собиқ президенти Нурсултон Назарбоевга тегишли.

Ўзини оппозиция сифатида тутган Миллий-Социал-Демократик Партия (МСДП) вакили сайловларни бойкот қилмасликка, «сайловга келиб, овоз бериш»га чақирди. Қозоғистонлик иқтисодчи Айман Турсинкан фуқароларни бўлажак парламент сайловларида овоз бериш жараёнини кузатишда фаол иштирок этишга чақирди.

Маърузачилар қаторида ипотека кредитларининг муаммоли қарздорлари ҳуқуқларини ҳимоя қилиш билан танилган фаол Канагат Такеева ҳам бор эди. «Биз ҳам босимга дучор бўлмоқдамиз, биз ислоҳотларни истаганимиз учунгина таъқиб қилинмоқдамиз», деди Такеева.

Митинг ташкилотчилари ислоҳотларни ва сиёсий таъқибларни тўхтатишни талаб қилган резолюция матнини ўқиб чиқдилар. Талаблар қаторига қуйидагилар киради: сиёсий терговни тақиқлаш; маҳаллий ўзини ўзи бошқариш, ҳокимларни, судьяларни ва полиция органлари раҳбарларини сайлаш; бир палатали парламент; сиёсий партияларни рўйхатдан ўтказишни соддалаштириш; сайлов бюллетенидаги «Барчасига қарши» устуни; мажлисга кириш малакасини етти фоиздан уч фоизгача пасайтириш; депутатларни сайлаш учун аралаш сайлов тизими: 50 фоиз — бир мандатли сайлов округларида, 50 фоиз — сиёсий партиялар рўйхатида.

Қарорнинг бошқа талаблари қаторида эса қуйидаги талаблар келтирилди: давлат тарғиботини давлат буюртмаси орқали молиялаштиришни тўхтатиш; 2021 йил 1 январдан бошлаб барча давлат хизматчилари ва судьяларининг даромадлари ва харажатлари тўғрисида декларация бериш, ер кадастрининг шу йил охирига қадар «барча фойда олувчиларнинг исмлари билан» нашр этилиши, коррупция жиноятларида иштирок этган сиёсатчилар, мансабдор шахслар, судьялар, ҳуқуқни муҳофаза қилиш идоралари вакилларини люстрация қилиш зарурлиги тўғрисида савол фуқаролик фаоллари ва мухолифатига қарши жиноятлар ”; МСК раиси Берик Имашевнинг «Нур Отан» партияси раҳбарига мансублиги сабабли “истеъфога чиқиши; мажлисда инсон ҳуқуқлари қўмитасини яратиш — «Қозоғистонда камситувчи ва инсон ҳуқуқларини бузадиган қонунларнинг моддаларини қайта кўриб чиқиш ва бекор қилиш бўйича таклифларни таҳлил қилиш ва ишлаб чиқиш».

Митинг иштирокчиларини резолюцияни қабул қилиш учун овоз беришга таклиф қилган ҳуқуқ ҳимоячиси Галим Агелеуов, иштирокчиларнинг ҳеч бири қарши чиқмагандан сўнг: «[Қарор] бир овоздан қабул қилинди» деб эълон қилди.

Сиёсий ислоҳотлар ва репрессияларни тўхтатиш учун берилган санкция митинги учун ажратилган уч соатдан олдин тугади. Ҳокимият вакили митингни тўхтатиш зарурлигини эълон қилди ва ташкилотчилар одамларни тарқалишга чақиришди.

Аввалроқ, «эркин микрофон» пайтида маърузачилардан бири сиёсий маҳбусларни озод этишни талаб қилиб, амалдаги ҳукуматни истеъфога чиқариш зарурлигини эълон қилди ва “Шал, кет!“ (“Чол, кет!“) дея бақирди. Бироз вақт ўтгач, микрофон ўчирилди. Бошқа маърузачилар ўз фикрларини микрофон ўчирилгандан сўнг одамларга етказишга ҳаракат қилишди. Улардан бири, хусусан, парламентни тарқатиб юбориш ва ўтган йили истеъфога чиққандан кейин ҳам давлат аппарати таъсирини сақлаб қолган президент Қосим-Жомарт Токаев ва ундан олдинги президент Нурсултон Назарбоев ҳамда Миллий хавфсизлик қўмитаси раиси Карим Массимовни истеъфога чиқаришга чақирди.

31 октябрь куни келишилган митингни кутиб, мамлакатнинг турли шаҳарларида фаоллар ҳибсга олинган ва тинтув қилинган. Фаоллар қўрқитиш, полиция қўнғироқлари ҳақида хабар беришди. Ҳуқуқ ҳимоячиларининг таъкидлашича, ҳибсга олишлар ва тинтувлар одамларнинг тинч норозилик акциясида иштирок этишига йўл қўймаслик мақсадида профилактик характерга эга. Қаҳарман инсон ҳуқуқлари ҳаракати 26 октябрдан 30 октябргача 10 та шаҳарда камида 37 та фаолларни таъқиб қилиш ҳолатларини қайд этганлигини хабар қилди. Ички ишлар вазирлиги ҳибсга олишлар ва тинтувлар сони тўғрисида маълумот бермади.

XS
SM
MD
LG