“Менинг Хитой паспортим йўқолди. Украина суди мени Хитойга қайтаришни режалаштирмоқда. Хитойда мени қамоқ, қийноқлар, хўрлик ва ўлим кутмоқда. Мени Қозоғистонга олиб кетишингизни илтимос қиламан“, — дейди Еркинулй Қозоғистон оммавий ахборот воситаларига йўллаган хабарида.
Ижтимоий тармоқларда тарқалган видеода ўзини Или-Қозоғистон автоном округининг Кулджа туманида туғилган Ерсин Еркинулй деб таништирган йигит Украинанинг суди уни Хитойга депортация қилиш тўғрисида қарор чиқарди.
«Мен тўрт кун ҳибсда эдим. Суд жараёни тўртинчи куни бўлиб ўтди. Менга тўрт минг гривна жарима солинди. Суд мени Хитойга депортация қилиш тўғрисида қарор чиқарди», — дейди у Шинжоннинг туркийзабон туб аҳолиси ҳуқуқларини ҳимоя қилувчи FreeKazakhs гуруҳи томонидан Twitterда жойлаштирилган видеода.
Айтилишича, видео Украина ғарбий қисмидаги Лвов шаҳридаги чет эл фуқаролари учун вақтинча сақлаш марказида суратга олинган.
“Zhas Alash” газетаси журналисти Тўхтар Жакашнинг Озодликка айтишича, Еркинулй бир неча кун олдин у билан WҳатсАпп орқали боғланиб, вазиятни тушунтириб берган. Журналист айтганидек, Еркинулйилгари Қозоғистонда яшаш учун рухсат олган ва фуқароликни олиш учун мурожаат қилмоқчи бўлган, аммо «хавфсизлик идораларининг босимига дуч келган». Шундан сўнг Туркияга жўнаб кетан ва у ердан Киев орқали транзит билан Европага боришни режалаштирган, аммо Бориспил аэропортига етиб боргач, у ҳужжатларини йўқотиб қўйган. Кейинчалик у украиналик чегарачилар томонидан ҳибсга олинган, деди Жакаш.
Интернетда тарқатилган видеода Еркинулй Қозоғистонга 2019 йилнинг декабрида, ўтган йилнинг октябрида эса Киевга келганини айтади.
Азаттйк Қозоғистон ва Украина расмийларидан изоҳ сўраган, аммо ҳали жавоб олмади. Хабар қилинишича, Еркинулй мурожаат қилган Сарканд тумани ИИБ миграция хизмати бўлими ёзма равишда мурожаат қилишни таклиф қилди.
Озодлик мухбири суҳбатлашган баъзи адвокатларнинг фикрига кўра, Ерсин ЕркинулйУкраинада қочқин мақомини сўрашга, шунингдек, БМТнинг Қочқинлар бўйича Олий Комиссари офисидан ёрдам сўрашга ҳақли.
Сўнгги бир неча йил ичида камида бир неча этник қозоқлар Шинжонда таъқиблардан Қозоғистонга қочганликларини эълон қилишди. Яқинда Нур-Султонда Шинжондан келган тўрт этник қозоққа бир йил давомида бошпана берилди. Аввалроқ, Шинжонда яшовчи этник қозоғистонлик аёл Саирагул Сауйтбай ўзининг тарихий ватанида қочқин мақомига эриша олмаган эди. Кейинчалик у Швецияга жўнаб кетди, у ерда қочқин мақомини олди.
Бир неча йилдирки, Хитой ҳукумати Шинжоннинг маҳаллий этник гуруҳларига, асосан Ислом динига: уйғурлар, қозоқларга, қирғизларга ва бошқаларга қарши қатағон ва зулм сиёсати билан боғлиқ равишда халқаро ҳамжамият томонидан қаттиқ танқид қилинмоқда.
2018 йилда БМТ минтақадаги камида миллион мусулмон мажбуран «сиёсий қайта тарбиялаш лагерларига» жойлаштирилгани ҳақида хабар берди.
«Сиёсий қайта тарбиялаш марказларидан» озод бўлгандан кейин Шинжонни тарк этиб, Қозоғистон ва Туркияга жўнаб кетган қозоқлар ва уйғурлар ушбу муассасаларни қамоқхоналар деб аташган, бу ерда одамларга ёмон муносабатда бўлиб, ўзларининг маданияти ва тилларини ўзлаштириш ва тарк этиш учун тарбияланмоқдалар.