БМТ маълумотларига кўра, дунё бўйлаб 673 миллион киши ҳанузгача очиқ ҳавода — далада, бутазорда ёки ўрмонда ҳожатга чиқади. БМТ бу ҳодисани «очиқ дефекация» деб атайди ва бу асосан Марказий, Жанубий ва Шарқий Осиё ҳамда Тропик Африканинг қишлоқ аҳолиси орасида кенг тарқалган. Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг ҳисоб-китобларига кўра, ҳар йили 800 минг киши ич гижжаси туфайли шахсий гигиена қоидаларига риоя қилмаслик сабабли вафот этади.
Тожикистон ҳукумати ҳузуридаги Туризмни ривожлантириш қўмитаси таҳририятимизнинг ёзма мурожаатига жавобан чет эллик сайёҳлар ва маҳаллий саёҳатчилар учун маҳаллий ҳокимият билан биргаликда юзлаб йўл ҳожатхоналари қурилганлигини хабар қилди. “Мамлакатнинг ғарбида сайёҳлик инфратузилмасини ривожлантириш мақсадида автомагистраль яқинида 25 та, Хатлон вилоятида — 191 та, Сўғд вилоятида — 137 та ва Рашт водийсининг (Душанбедан Ляхшгача) туристик хонасида 63 та ҳожатхона қурилган”, — дейилади Туризмни ривожлантириш қўмитаси хабарида.
Бироқ, саёҳатчилар ёмон шароитлар ва йўл бўйидаги ҳожатхоналардаги антисанитария ҳолатларидан шикоят қилмоқдалар: сув, совун ва ҳожатхона қоғози йўқ.
Субҳиддин Шамсутдинов — Душанбе — Рашт трассасида шахсий ҳайдовчи. «Йўл бўйида қурилган ҳожатхоналар ифлос, йўловчилар кўпинча ичкарига киришдан бош тортишади ва ўзларини очиқ ҳавода енгиллаштиришни афзал кўришади», дейди ҳайдовчи. Унинг сўзларига кўра, йўлда 4-5 дан ортиқ ҳожатхона мавжуд эмас ҳисоб ва уларнинг ҳеч бирида совун ёки қоғоз йўқ.
Худди шу ҳолат Душанбе — Хўжанд трассасида йўл четидаги ҳожатхоналарда ҳам кузатилмоқда, деб ишонишади ҳайдовчилар ва йўловчилар. Ҳожатхоналар орасидаги масофа жуда катта, уларда ҳам сув ва ҳожатхона қоғози йўқ.
Туризмни ривожлантириш қўмитаси таъкидлашича, йўл бўйидаги ҳожатхоналарнинг ҳолатини доимий равишда текшириш учун кичик гуруҳ тузилган.
«Туризмни ривожлантириш маркази» жамоат ташкилоти раҳбари Баҳриддин Исамутдиновнинг айтишича, ҳозирда йўл бўйидаги ва жамоат ҳожатхоналарининг ҳаммаси ҳам ишламаяпти. «Биз ушбу муаммо ҳақида 2013 йилдан бери доимий равишда гаплашиб келмоқдамиз. Чет эллик сайёҳлар бир неча соат давомида битта ҳожатхонани топа олмагандан кейин йўл бўйидаги ҳожатхоналар қурилиши бошланди. Аммо қурилган йўл бўйидаги ҳожатхоналар абгор ҳолда ва кўплари ёпиқ», — дейди Исамутдинов.
Эслатиб ўтамиз, йўл бўйидаги ҳожатхоналар ва мотелларнинг етишмаслиги масаласи 2015 йил бошида республикага бир гуруҳ араб сайёҳлари ташриф буюрганида пайдо бўлган эди. Тожикистоннинг Кувайтдаги элчиси Зубайдулло Зубаидов араб мамлакатларидан келган меҳмонлар Душанбедан Восе вилоятидаги Хулбук қалъасига уч соатдан кўпроқ йўл юришган бўлсада, йўлда биронта ҳам ҳожатхона йўқлиги ҳақида гапиришган. «Агар биз мамлакатимизда туризмни ривожлантирмоқчи бўлсак, аэропортдаги учрашувдан ва сайёҳларнинг қолиш муддати тугагунига қадар хизматни яхшилашимиз керак», деб таъкидлаганди элчи.
Элчини танқид қилганидан кўп ўтмай, Тожикистон Туризм ташкилотлари ассоциацияси расмийлар мамлакатнинг асосий автомагистралларининг ҳар 50-километрида ҳожатхоналар қуришга қарор қилганликларини ва ҳар юзинчи километрларда сайёҳларнинг бир кечада бўлишига ёрдам берадиган автотураргоҳ, чакана савдо шохобчаси, ошхона ва алоқа воситалари билан мотеллар бўлишини эълон қилди.