Ташкилот Президент Садир Жапаров томонидан эълон қилинган Конституцияни қабул қилиш шартлари ҳужжатни муҳокама қилиш вақтини чеклаб қўйганлигини таъкидлайди ва амалдаги парламент янги Жўқорғи Кенгеси сайлангунига қадар Асосий қонун лойиҳасини кўриб чиқишни кейинга қолдириши керак, деб ҳисоблайди.
«Конституциянинг амалдаги лойиҳаси Қирғизистон расмийлари интилаётган инсон ҳуқуқлари стандартларининг юқори даражасини акс эттирмайди. Ҳар кимнинг ҳуқуқлари кафолатланиши учун халқаро қонунларда кафолатланган бўлиши учун бундай қонунни тайёрлашга қанча вақт керак бўлса, шунча вақт ажратилиши керак», — деди Сйинат Султоналиева, Human Rights Watch ташкилотининг Европа ва Марказий Осиё бўйича тадқиқотчиси.
Баёнотда манфаатлар мувозанатига таҳдид соладиган президентнинг кенгайтирилган ваколатлари ва инсон ҳуқуқлари бўйича халқаро стандартларга бевосита зид бўлган моддалар батафсил баён этилган.
Human Rights Watch Қирғизистон ҳукумати янги Конституция лойиҳасини қайтариб олиши, фуқаролар ва экспертларнинг фикри тўлиқ ҳисобга олинишини таъминлаши, шунингдек ҳужжатни баҳолаш учун Европа Комиссиясига қонун орқали юбориши керак (Венеция комиссияси).
3 март куни Жўқорғи Кенгес депутатлари 11 апрелга янги Конституция қабул қилиш бўйича референдум тайинлаш тўғрисидаги қонун лойиҳасини муҳокама қилиб, биринчи ўқишда қабул қилдилар. Янги Конституция лойиҳасининг ўзи муҳокама қилинмаслиги ва унга ўзгартириш киритиш мумкин эмаслиги ҳақида хабар берилди.
Октябрь воқеалари натижасида ҳокимиятга келган Садир Жапаров янги Конституцияни қабул қилиш зарурлиги тўғрисида ўз фикрини билдиргандан сўнг, 2020 йил ноябрь ойида Жўқорғи Кенгес веб-сайтида янги Асосий Қонун лойиҳаси эълон қилинди. Ташаббускорлар 80 депутатлардан иборат эди.
Оммавий танқиддан сўнг, Асосий Қонун лойиҳасини якунловчи Конституциявий кенгаш тузилди. Январь ойи охирида бўлиб ўтган конституциявий йиғилиш янги лойиҳани қабул қилди ва февраль ойининг бошида Жўқорғи Кенгесга юборди.
Қирғизистоннинг мустақил юристлари тақдим этилган янги Конституция лойиҳасини таҳлил қилиб, ҳужжатда фуқароларнинг ҳуқуқлари ва эркинликларига чекловлар борлигини таъкидладилар. Кейинчалик, Жўқорғи Кенгеснинг айрим депутатлари ҳам янги Конституция лойиҳасида жиддий қарама-қаршиликлар ва ҳуқуқий номувофиқликларни топганликларини билдирдилар. Хом ҳужжатни референдумга топшириш қабул қилиниши мумкин эмаслигини таъкидладилар.