Душанбеда Тожикистон ҳукуматининг янги биносини қуришда қатнашган айрим ишчилар хитойлик иш берувчилар уларнинг ҳуқуқларини поймол қилаётгани ва норози одамлар дарҳол ишларидан ҳайдалаётганидан шикоят қилмоқдалар.
Журналистлар баъзи ишчилар билан суҳбатлашишга муваффақ бўлишди. «Барча меҳнат талаб қиладиган ишларни сариқ каска кийган маҳаллий ишчилар бажарадилар. Қизил каскали хитойликлар эса фақат муҳандис, уста бўлиб ишлайдилар ёки идораларда ўтиришади», — деди қурувчилардан бири, ишидан айрилишидан қўрқиб, исмини айтишдан бош тортиб.
Унга кўра, қурувчилар кунига 9 соат ишлайди. «Бир иш куни учун биз атиги 70 сомоний (6 доллар) оламиз. Ишчилар, айниқса совуқ ва ёмғирли кунларда овқатланадиган жой йўқ», — дея қўшимча қилди суҳбатдошимиз.
Меҳнат кодексининг 67 моддаси бўйича нормал иш вақти ҳафтасига 40 соатдан ошмаслиги керак. «Бу шуни англатадики, ишчилар ойига камида 8 кун дам олишлари керак. Аммо хитойлик компания раҳбарияти маҳаллий ишчилар учун ойига 4 кунлик таътил етарли деб қарор қилди. Бунга рози бўлмаганлар дарҳол ишдан бўшатилади, — дейди бошқа бир қурувчи. Унинг сўзларига кўра, хитойлик иш берувчилар қурилиш соҳасида ишлашни истаганлар кўплигини билишади ва улар шу сабаб ҳам буни суиистеъмол қиладилар. 5 март куни журналистлар иш топиш умидида ўнлаб одам компания идораси олдида турганига гувоҳ бўлишди. Қурилиш майдонини қўриқлаётган полиция ходимлари фото ва видеога олиш тақиқланди.
Айни пайтда, хитойлик компания қурувчилари иш ҳақларини ўз вақтида ва тўлиқ олишларини тан олишади.
Хитой компанияси раҳбарияти телефон қўнғироқларига жавоб бермади. Ишчилар ва компания раҳбарияти билан суҳбатлашмоқчи бўлган журналистлар ҳудудга киритилмади.
Айни пайтда, Тожикистоннинг Меҳнат, бандлик ва аҳолини ижтимоий муҳофаза қилиш давлат хизмати уларга компания ишчиларидан ҳеч қандай шикоят тушмаганлигини айтди. «Биз ишчиларнинг шикоятларига зудлик билан жавоб берамиз, агар шикоят келиб тушган бўлса, инспекторлар муайян муассасадаги иш шароитларини текширишлари керак, аммо текширувга мораторий эълон қилинган ҳолатлар бундан мустасно. Ишчилар меҳнат шароитлари бузилганлиги тўғрисида баёнот ёзишлари керак, ушбу ҳужжатсиз бизнинг хитойлик компанияни текширишга ҳаққимиз йўқ ”, — деди бўлим ходими Шаҳло Сатторова. Шикоят қилган ишчиларнинг исмлари, агар керак бўлса, ошкор қилинмаслигини қўшимча қилди.
Эслатиб ўтамиз, ўтган ойда Покруд олтин конида тожикистонлик ишчилар Хитой томонидаги ушбу корхона маъмуриятидан барча ишчилар учун қатъий карантин режимини ўрнатганликларидан норозилигини билдиришган ва уч ойда бир марта уйларига боришлари мумкин бўлган.
Тожикистонда барча йирик лойиҳалар ХХР компаниялари томонидан қурилмоқда. Улар Миллий кутубхона ва Тожикистон Ташқи ишлар вазирлиги биноларини қурдилар. Айни пайтда Хитой компаниялари Душанбеда янги парламент ва ҳукумат биноларини қуришмоқда. Қандай қилиб ва нима учун айнан Хитой компаниялари Тожикистонда йирик иншоотларни қуриш бўйича тендерларда ғолиб чиқишлари номаълум.