Илгари, март ойи бошида 7 сомоний 20 дирҳамдан сотиб олиниши мумкин бўлган бир литр бензин нархи энди пойтахтдаги ёқилғи қуйиш шохобчаларида 8 сомоний 80 дирҳамга, мамлакатнинг айрим минтақаларида эса 9 сомонийга ($ 0.79) тўғри келади.
Кўпчилик бензин нархининг кўтарилишини монополистларнинг ёқилғи етказиб бериш соҳасидаги келишуви билан боғлашса, Тожикистоннинг монополияга қарши хизмати «ёнилғи нархининг кўтарилиши асоссиз эмас» деб даъво қилмоқда ва Қозоғистоннинг қарорига йўймоқда.
Душанбедаги ҳайдовчиларнинг айтишича, бензин нархи осмонга кўтарилган бўлсада, ёқилғи барча ёқилғи қуйиш шохобчаларида мавжуд эмас. Оғир юк машинаси ҳайдовчиси Неъматулло Хикматуллоевнинг сўзларига кўра, «бир литр бензин нархи деярли долларга етди. Тожикистонда ёқилғи-мойлаш материаллари нархи доимо тез суръатларда ўсиб боради, аммо ҳамма жойда нархлар тушганда, бизнинг мамлакатимизда улар атиги 10 ёки 20 дирҳамга камаяди.»
Кузатувларга кўра, 12 март куни кўплаб ёқилғи қуйиш шохобчаларида 92 маркали бензин бўлмаган, улардан энг кўп машина ҳайдовчилари фойдаланадилар. Бир нечта ёқилғи қуйиш шохобчалари эгалари «Бензин йўқ» деган ёзувларни жойлаштирдилар. Ҳайдовчиларнинг сўзларига кўра, баъзи ёқилғи қуйиш шохобчаларида чекловлар жорий қилинган ва улар ҳар бир автомобиль учун 20 литрдан ошмайди.
Тожикистон Монополияга қарши хизматининг хабар беришича, жорий йилнинг дастлабки уч ойида бензин, газ ва дизель ёқилғиси нархи кескин кўтарилган. Тожикистоннинг монополияга қарши хизмати раҳбари Ражабали Махсиддинзода берган интервьюсида ёқилғи-мойлаш материаллари нархининг кўтарилишига Қозоғистондан экспорт ҳажмининг пасайиши сабаб бўлганини айтди.
Унга кўра, «агар 1 январгача дизель ёқилғисининг бир литри олти сомонийни ташкил этган бўлса, уч ой ичида нархлар 23 фоизга ошди. Суюлтирилган табиий газ 13 фоизга қимматлашди ”.
Қозоғистон оммавий ахборот воситаларининг хабарларига кўра, Атирау шаҳридаги суюлтирилган газ ишлаб чиқарадиган ускуналарнинг капитал таъмирланиши сабабли тўхтатилган. Тожикистон суюлтирилган газнинг 90 фоизини Қозоғистондан импорт қилади.
Расмий статистик маълумотларга кўра, умуман, Тожикистоннинг ёқилғига бўлган эҳтиёжининг қарийб 90 фоизи Қозоғистондан ҳам келади. Ёқилғи қуйиш шохобчалари эгалари энди Россиядан бензин олиб киришга мажбур бўлмоқдалар, улар айтадики, бу қимматроқ, бу эса мамлакатдаги бензин нархига таъсир қилади.
Етарли даражада нефтни қайта ишлаш қуввати йўқлиги сабабли, Тожикистон ҳанузгача нефть маҳсулотларини, асосан, Қозоғистон ва Россиядан бензин ва дизель ёқилғиси каби тайёр маҳсулотлар шаклида импорт қилади. Расмий маълумотларга кўра, 2020 йилда мамлакатга 234 минг тонна бензин ва 298 минг тонна дизель ёқилғиси импорт қилинган.
Шу билан бирга, Тожикистон Энергетика ва сув ресурслари вазирлигининг маълумотларига кўра, 2021 йилда Россия 830 минг тонна ёқилғини, шу жумладан бензинни божхона тўловисиз етказиб бериши керак.
Автомобиль ёқилғиси савдоси бир нечта компаниялар томонидан назорат қилинади, шу жумладан “Газпронефт Тожикистон», бу саноат монополияси деб номланади. Илгари, рўйхатга мамлакат президентининг куёвига тегишли “Фароз” компанияси ҳам киритилган эди, ҳозирда у расмийлар айтишига кўра «тугатилган», аммо у билан боғлиқ барча юридик шахслар ўз фаолиятини давом эттирмоқдалар.