“Жеруй конидаги Талас олтин рудаси заводининг иш бошлаши Россия-Қирғизистон иқтисодий ҳамкорлиги ва умуман, мамлакатларимиз ўртасидаги шериклик ва иттифоқчилик муносабатларини янада мустаҳкамлаш учун жуда муҳимдир», деди Владимир Путин телеконференция орқали сўзлаган нутқида.
Унинг таъкидлашича, «ҳақиқатан ҳам Россиянинг Қирғизистондаги сармояларининг рекорд ҳажмда, бу эса қарийб 600 миллион долларни ташкил этади». «Талас кончилик мажмуаси энг илғор технологиялар ва ускуналардан, шу жумладан барча экологик қоидалар ва стандартларга жавоб берадиган ускуналардан фойдаланади. Бу атроф-муҳитга зарар етказмасдан йилига беш тоннагача олтинни самарали қазиб олиш имконини беради», — деди Россия раҳбари.
Унга кўра, «россиялик сармоядорлар, шунингдек, Талас вилоятининг ижтимоий ривожланишига жиддий молиявий ёрдам кўрсатишни мақсад қилишган» ва шу мақсадда ҳар йили 2 миллион долларгача пул ўтказиладиган махсус фонд ташкил этилган. «Ушбу маблағларнинг деярли ярми минтақадаги ижтимоий аҳамиятга молик лойиҳаларни амалга оширишга, қолганлари эса бизнесни имтиёзли кредитлашга сарфланади ... Талас вилоятининг кичик ва ўрта корхоналари завод эҳтиёжлари учун товарлар ва хизматлар етказиб бериш бўйича фойдали буюртмалар билан таъминланади. Бошқача қилиб айтганда, янги олтин қазиб олиш корхонаси фаолияти Талас вилояти учун ҳам, бутун Қирғизистон иқтисодиёти учун ҳам катта фойда келтиради», — дея Владимир Путин сўзларини якунлаб, Жеруй фаолиятидан солиқларни бюджетга тўлашини қўшимча қилди.
Садир Жапаров таъкидлашича, Жеруйни ишлаб чиқаришда иккита муҳим бандга эътибор қаратиш лозим. «Биринчиси, корхона ва маҳаллий аҳоли ўртасидаги ҳар томонлама мулоқотни янада кучайтириш зарурлиги тўғрисида, иккинчиси — конни ривожлантиришда мавжуд бўлган барча экологик талабларга риоя қилиш зарурлиги тўғрисида», — деди президент.
Шунингдек, давлат раҳбари Жеруй инвесторлари фаолияти доирасида деярли 1,5 миллиард сом миқдоридаги маблағлар мамлакат бюджетига, шунингдек, бюджетдан ташқари жамғармаларга солиқлар ва солиқсиз тўловлар шаклида ўтказилганлиги ҳақида маълумот келтирди. Лойиҳада иштирок этадиган ходимларнинг умумий сони тахминан 1 000 кишини ташкил қилади, уларнинг 95 фоиздан ортиғи Қирғизистон Республикаси фуқаролари.
Шу билан бирга, 17 март куни Талас вилоятида 100 га яқин Қора-Ой қишлоғининг аҳолиси Президент Садир Жапаров ўтиб кетиши керак бўлган Суусамир-Талас-Тароз йўли томон Жеруй майдонида тўпланишди.
Хабарларга кўра, митинг иштирокчилари конни ўзлаштириш, экологик хавфсизлик ва томонларнинг жавобгарлигини таъминлаш бўйича келишувга оид талабларни илгари суришди. Иштирокчилар конга яқин қишлоқ аҳолиси зарар кўраётганини айтишди ва фойданинг бир қисмини уларга ажратишни талаб қилишди.
“Жеруй” Қирғизистондаги энг йирик олтин кони Қумтордан кейин иккинчи ўринда туради. Геологик қидирув ишларининг дастлабки маълумотларига кўра унинг захираси 84 тонна олтин ва 10 тоннага яқин кумушни ташкил этади.
2015 йилда конни қазиб олиш ҳуқуқи учун лицензия ким ошди савдосида Россиянинг “Платинум” корпорацияси таркибига кирувчи “Восток-Геолдобйча” компаниясига 100 миллион долларга сотилган. Конни унинг шўба компанияси «Олтин Альянс» ўзлаштирмоқда.
2020 йил октябридаги тартибсизликлар фонида номаълум шахслар Жеруй конини ёқиб юборишди, ёнғин заводнинг омборлари ва офисларини йўқ қилди. Компания раҳбарияти 10-15 миллион доллар зарар кўрганлигини хабар қилди.