Магистрантларнинг ота-оналари айтганидек, ўғиллари «Ҳарбий хизмат тўғрисида»ги қонунга мувофиқ ўқиш давомида ҳарбий хизматдан озод қилинган. Аммо шунга қарамай, Санъат институтининг ўн нафар талабаси мажлислар залига йиғилиб, уларга муҳим хабар айтилиши ваъда қилинган ва кейин уларнинг ҳаммаси армияга кўнгиллилар сифатида ёзилиши кераклигини эълон қилинган. Шундан сўнг улар ҳарбий рўйхатга олинган, дейди Дилбар Тоирова, талаба Қурбон Бобомуродовнинг онаси.
Қурбон нима бўлганлиги тўғрисида онасига СМС ёзишга муваффақ бўлди. Дилбар зудлик мудофаа бўлими идорасига етиб борди:
«Мен ишдан уйга соат иккида келдим ва менга СМС-хабар келди. Қурбон уни ушлаб, ҳарбий рўйхатга олиш комиссиясига олиб кетишганини» ёзди, — дейди Дилбар, кўз ёшларини тиёлмай. Тожикистон армиясининг обрўси ниҳоятда паст, тожикистонлик ёшлар эса ҳарбий хизматдан қочишга ҳаракат қилмоқдалар. — Биз ҳарбий рўйхатга олиш комиссиясига етиб бордик ва беш дақиқалик учрашувга кирдик. Мен уни у ердан олиб чиқиб кетишимни айтдим.»
Қурбоннинг амакиси Лутфулла Тоировнинг айтишича, йигит нафақат талаба, балки оиладаги ягона боқувчи бўлган, яъни у ҳеч қачон ҳарбий хизмат қилиши шарт бўлган рўйхатга тушмаган. «У менинг синглимнинг оиласида боқувчи. Энди улар қандай яшашади. Биз ҳуқуқни муҳофаза қилиш идораларидан қашшоқ оилани ҳимоя қилишни илтимос қиламиз», дейди Тоиров.
Тожикистонда ҳар бир ҳарбий чақирув пайтида Интернетда ўнлаб видеолар пайдо бўлиб, унда ёшлар кўчаларда ушланиб, машиналарга судралиб, номаълум томонга олиб кетилмоқда. Аммо талабалар билан иш бу стандартлар бўйича ҳам мисли кўрилмаган: биронта ҳам университет йиғилиши баҳонасида армияга чақирилган талаба бўлмаган.
Мамлакат Мудофаа вазирлиги анъанавий равишда чақирилувчилар учун махсус рейдлар мавжудлигини инкор этади ва бундай усулларга эҳтиёж йўқлигини айтади. Гўё мамлакатда хизмат қилишни истаган кўнгиллилар етарли. Шунингдек, мудофаа бўлими университет талабалари ўқиш пайтида армияда хизмат қилишлари шарт эмаслигини тасдиқладилар.
«Чақирув захирасига 18 ёшдан 27 ёшгача бўлган тўрт юз минг киши киради. Уларнинг юз минг нафари хизматдан озод қилинган. Булар қишлоқ аҳолиси, мамлакатни тарк этган ёшлар ва талабалардир», деди Фаридун Маҳмадализода, матбуот маркази раҳбари. Қолган уч юз минг нафари бир фоиздан кам бўлган ҳарбий хизматга тушади, шунинг учун бу билан ҳеч қандай муаммо бўлмайди, янги қонун билан ички ишлар органларига ишлаш учун келганларнинг ҳаммаси армияда хизмат қилишлари шарт».
Аммо ҳуқуқ ҳимоячиси Дилшод Жўраев бундай рейдлар аслида одам ўғирлаш эканлигини таъкидламоқда. Шунингдек, у талаба кечиктириш лойиҳасидан фойдаланиш ҳуқуқига эга эканлигини эслатади.
Яқинда Тожикистонда ҳарбий хизмат тўғрисида янги қонун кучга кирди, унга кўра ҳар ким захирадаги ойлик пуллик курсидан ўтиб армияни «сотиб олиши» мумкин. Аммо мамлакат Мудофаа вазирлиги тўловнинг аниқ миқдори ҳали аниқланмаганлигини хабар қилди.