Ссылки доступа

Ҳисобот: Қозоғистон ҳукумати ҳуқуқларни чеклашда ва мухолифат билан курашишда давом этмоқда


Қозоғистон ҳукумати тинч йиғилишлар ва сўз эркинлигини чеклашни давом эттирмоқда ва норозиликка қарши курашни давом эттирмоқда.

Бу ҳақда Халқаро Амнистия инсон ҳуқуқлари ташкилотининг янги ҳисоботида айтилган.

Лондонда жойлашган инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш ташкилоти 7 апрелдаги 2020 йилги 149 мамлакатда инсон ҳуқуқлари билан боғлиқ вазиятни ҳужжатлаштирган йиллик ҳисоботида коронавирус пандемиясига қарши ҳукумат томонидан кўрилган баъзи чоралар Европада ва қатор ҳуқуқларга хавф туғдирганлигини таъкидлайди.

Бир нечта ҳукуматлар COVID-19 пандемик инқирозини «ўз таъсирини ошириш, эркинликларга қарши курашиш ва инсон ҳуқуқларига оид мажбуриятларини эътиборсиз қолдириш» сифатида ишлатган ва чекловчи қонунлар ҳамда сиёсатлар орқали инсон ҳуқуқлари ҳимоячилари ва нодавлат ташкилотлар учун жойни қисқартиришда давом этишган .

Халқаро Амнистия маълумотларига кўра, Қозоғистон ва Ўзбекистон чекланган йиғилиш тўғрисидаги қонунларни қабул қилдилар ёки киритдилар.

Қозоғистон ҳукумати «тинч йиғилишлар ва сўз эркинлигини қаттиқ чеклашни давом эттирди. Ҳокимият танқидчилари сиёсий мотивли жиноий таъқибларга дуч келишди. Қийноқлар ва бошқа муомалалар кенг тарқалишда давом этди. Инсон ҳуқуқлари ҳимоячилари таъқиб қилиниб, фуқаролик жавобгарлигига тортилди. ЛГБТИ одамлари (лезбиен, гей, бисексуал, трансгендер ва интерсекс) стигма ва зўравонликка дуч келишди ва ногиронлар ўз ҳуқуқларидан фойдаланиш имкониятидан маҳрум бўлишди. Пандемия сабабли ёмонлашган иқтисодий вазият туфайли таълим олиш имконияти камайди ва болалар меҳнатидан фойдаланиш кўпаймоқда.

Собиқ иттифоқ республикаси расмийлари «қоралаш кампанияларини уюштириш орқали нодавлат нотижорат ташкилотларини жим қилиш» ҳаракатларини тўхтатишмади. Гап ўтган йилнинг охирида Қозоғистоннинг ўндан ортиқ инсон ҳуқуқлари бўйича нодавлат ташкилотларига қарши хорижий молиялаштириш манбалари тўғрисидаги ҳисоботдаги бузилишлар ва маъмурий жазо чоралари тўғрисидаги даъво аризаси билан киритилган солиқ идоралари ҳақида кетмоқда.

Халқаро Амнистия томонидан тайёрланган янги маъруза муаллифлари ўтган йили Қозоғистонда қабул қилинган тинч йиғилишлар тўғрисидаги янги қонун халқаро стандартларга жавоб бермаслигини таъкидламоқда. Унга кўра, мажлислар аслида «фақат маъқуллаш билан» ва махсус белгиланган жойларда ўтказилиши мумкин. «Бу фуқаро бўлмаганларни, ақлий ва «психологик» ногиронларни ва рўйхатдан ўтмаган ташкилотларни очиқчасига камситади.»

Ўтган йилнинг июнь ойида, халқаро туҳматни декриминаллаштиришга қаратилган халқаро ҳуқуқ ҳимояси ташкилотларининг кўплаб чақириқларидан сўнг, «Туҳмат» моддаси Жиноят кодексидан Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодексга кўчирилди. Бироқ, расмийлар Жиноят кодексининг 274-моддаси («Била туриб ёлғон маълумот тарқатиш») ва унинг фавқулодда ҳолат тўғрисидаги қоидаларини «тинчлик билан фикрларини билдирган танқидчиларни жавобгарликка тортиш ва қаттиқ жазолаш учун» ишлатган.

Ҳисоботнинг Қозоғистон ҳақидаги қисмида 2020 йил 8 февралга ўтар кечаси асосан дунганлар яшайдиган Жамбил вилоятининг Қўрдаи туманидаги Масанчи, Сортобе, Аухаттий ва Булар-ботир қишлоқларида содир бўлган погромалар ҳақида ҳам сўз боради. Зўравонлик авж олиши натижасида 11 киши (аксарияти дунганлар) ҳалок бўлди, юздан ортиқ одам, шу жумладан 19 полиция ходими жароҳат олди. 20000 дан ортиқ фуқаро, асосан этник дунганлар, ўз уйларини тарк этишга ва зўравонлик авж олган қишлоқларни тарк этишга мажбур бўлдилар.

XS
SM
MD
LG