- Сўралган шартлар жуда хилма-хил: икки йиллик синов муддатидан 18-20 йилгача озодликдан маҳрум қилиш. Буни сўз билан таърифлаш қийин, — деди айбланувчилардан бирининг адвокати Болат Омаров. Унинг қўшимча қилишича, оммавий ахборот воситалари суд жараёнини деярли эътиборсиз қолдирган.
Қозоғистон дунганлари ассоциацияси раиси Хусей Дауров 13 апрель, сешанба куни кечқурун ўзининг ижтимоий тармоқдаги саҳифасида давлат прокурори талаб қилган муддатларга хавотир билдирди.
Унга кўра, «ўқлар ва тошлар дўлида ўлганлар, ўз қишлоқлари ва оилаларини ҳимоя қилганлар», прокурор беш йилдан 18 ёшгача ҳақиқий муддатларни сўради, «энг резонансли ва ҳалокатли миллатлараро низони уюштирганлар» замонавий Қозоғистон тарихида» деб икки йиллик шартли қамоқ жазосини сўради.
«Бу айбловлар адолатсиз ва профессионал эмас: улар бизнинг мамлакатимиз Қозоғистон кўп миллатли бўлишига умидни тугатди. Ва агар суд прокурорнинг айбловлари асосида ҳукм чиқарса, демак, бизнинг келажагимиз бўлмайди!» — деб ёзган Дауров.
Январь ойида Қордай вилоятидаги погромлар иши бўйича баъзи айбланувчилар қийноққа солингани ҳақида хабар беришди.
Ушбу иш бўйича суд жараёни декабрь ойида бошланган. Унда 51 киши айбланмоқда. Уларга «Тартибсизликлар», «Қурол, ўқ-дорилар, портловчи моддалар ва портловчи мосламаларни ноқонуний сақлаш, ташиш ёки олиб юриш», «Товламачилик», «Талончилик» ва «Қотиллик» моддалари бўйича айблов эълон қилинди. Судда судланувчиларни жами 60 га яқин адвокат ҳимоя қилмоқда. Аввалроқ 16 нафар судланувчи видеоалоқа орқали тарк этмаслик ва йиғилишларда қатнашмаслик тўғрисидаги қарор қабул қилингани ҳақида хабар берилган эди.
2020 йил 8 февралга ўтар кечаси, асосан, дунганлар яшайдиган Жамбил вилоятининг Қўрдай туманидаги Масанчи, Сортобе, Аухаттий ва Булар-ботир қишлоқларидаги погромалар натижасида 11 киши (аксарияти дунганлар) ўлдирилди, юздан ортиқ одам, шу жумладан 19 полиция ходими жароҳат олди. 20 мингдан зиёд фуқаро, асосан дунганлар, ўз уйларини тарк этишга ва зўравонлик бошланган қишлоқларни тарк этишга мажбур бўлдилар. Уларнинг аксарияти Қирғизистоннинг катта дунган жамоаси яшайдиган қўшни Қирғизистоннинг Чуй вилоятига қочиб кетишди. Қозоғистон ҳукумати кейинги кунларда қочқинларнинг бир қисми ўз уйларига қайтганини айтди.
7-8 февраль кунлари Жамбил вилоятидаги воқеалар Қозоғистоннинг замонавий тарихидаги энг қонли миллатлараро можарога айланди. Ушбу воқеалар муносабати билан Жамбил вилояти ҳокими Асқар Мирзахметов истеъфога чиқди; бир нечта юқори лавозимли амалдорлар, шу жумладан вилоят ички ишлар бошқармаси бошлиғи ишдан бўшатилди. Ўша пайтдаги бош вазир ўринбосари Бердибек Сапарбаев вилоят ҳокими этиб тайинланди. Қон тўкилганидан кейин Қозоғистон расмийлари 120 дан ортиқ иш бўйича тергов олиб борилаётганини айтди.
Сентябрь ойида Олмаота гарнизони ҳарбий суди Қордай минтақасидаги тўқнашувлар ортидан жиноий жавобгарликка тортилган қарийб 60 кишидан 7 нафарига ҳукм чиқарди. Кейинчалик, ушбу етти маҳкумнинг тўрттаси суд томонидан озодликни чеклаш билан алмаштирилди. Апрель ойида Жамбил вилояти Қордай туман суди Қордай туманидаги қишлоқлардан бирида йўлда содир бўлган воқеалардан бири бўйича икки судланувчига ҳукм чиқарди.
Россия Мемориал Дискриминация Маркази ўтган йилнинг май ойида чоп этилган мақоласида воқеаларни текшириш шаффоф бўлмаган ва «бир томонлама» тарзда олиб борилганлигини таъкидлаган. Ташкилот холис текширув ўтказишга чақирди ва шу каби мурожаат билан дунган жамоати вакилларининг Қозоғистон расмийларига қилган мурожаатини эълон қилди. Мурожаатда, хусусан, «ҳибсга олинганларга нисбатан қийноқлар» қўлланилиши ҳақида сўз боради.