Оян, Қазақстан ҳаракатининг 25 ёшли фаоли 15 май куни тушдан кейин уйида тинтув ўтказилгандан сўнг полиция бўлимига олиб келинди. Бўлимда у тахминан беш соат вақт ўтказди.
Полиция бўлимидан чиқиб, уни Қозоғистоннинг “Оян” нинг ўнга яқин аъзолари кутиб олишди, улар илгари “Темирланга озодлик», «Сатира жиноят эмас» деб ҳайқирган эди, — деди Энсебек. У журналистларга ундан махфий маълумотларни ошкор қилмаслик тўғрисидаги шартномани имзолашни сўрашганини маълум қилди. Энди у «била туриб ёлғон маълумот тарқатиш» (Жиноят кодексининг 274-моддаси) иши бўйича ҳимоя ҳуқуқига эга гувоҳ. Энсебекнинг айтишича, у полицияга бир неча кун илгари фишинг ҳужумларидан сўнг ўчириб ташлаган Инстаграм саҳифасини тан олишини, аммо ўзини «ёлғон маълумот тарқатувчиси» деб ҳисобламаслигини айтди.
- Саҳифада одамлар ва ҳодисалар билан бўлган барча тасодифлар мутлақ тасодиф, бу сохта янгиликлар, сатирик мазмундаги қора ва оқ рангда ёзилган эди. Мени бу ишда айбдор деб ҳисоблаш мумкин эмас. 274-модда «атайлаб ёлғон маълумот тарқатиш» учун қўлланилади, мен атайлаб ёлғон маълумот тарқатмаганман», деди Темирлан Энсебек.
Хабарлар Интернетда кенг тарқалган Qaznews24 саҳифасида эълон қилинди. Масалан, «Қозоғистон мусулмонлари маънавий бошқармаси собиқ президент Нурсултон Назарбоевга Худо мақомини беришни таклиф қилди» ва «буни Конституцияда белгилаб қўйиш» ёки Ички ишлар вазирлиги гўёки қозоғистонликларни чет элга чиқишга тақиқ лойиҳасини ишлаб чиқаётгани тасвирланган сатириклар.
Айни пайтда, Олмаота полиция бошқармаси «Сохта хабарлар муаллифи жазоланди» деган хабарни тарқатди. Кейинчалик сарлавҳа «Полиция сохта хабарлар муаллифини аниқлади» деб ўзгартирилди. «Ижтимоий тармоқлар мониторинги давомида ички ишлар идоралари Инстаграмда доимий равишда сохта хабарлар эълон қилинадиган Қазнеwс24 аккаунтини фош қилди. Ушбу аккаунтда жойлаштирилган маълумотлар жамоатчиликнинг ноаниқ реакциясини келтириб чиқарди, чунки бу аҳолига нотўғри маълумот берган ва фуқароларни йўлдан оздирган», дейилади хабарда.
Халқаро Freedom House инсон ҳуқуқлари ташкилоти Қозоғистонни «эркин бўлмаган Интернет»га эга мамлакатлар қаторига киритади. Мамлакатда “блогерлар, инсон ҳуқуқлари ҳимоячилари, тармоқ фойдаланувчилари ва ҳокимият танқидчилари кўпинча жиноий жавобгарликка, судга тортилади, ҳужумга учрайди».
Тинтув ва ҳибсга олиш 15 май куни бўлиб ўтди, деди унинг рафиқаси журналистларга. Қандай ёзувлар жиноий жавобгарликка тортиш учун сабаб бўлиши мумкинлиги маълум эмас. Ҳисобдаги барча хабарлар муаллиф олган таҳдидлар туфайли ўчирилди, — деди ҳибсга олинганнинг дўстлари “Власт” журналига.
Энсебек — Қозоғистоннинг “Оян” («Уйғон, Қозоғистон!») Фуқаролик ҳаракати сиёсий ислоҳоти фаоли.