Ссылки доступа

Даромад камроқ, аммо хавфсизроқ. Марказий Осиёдан келган меҳнат муҳожирлари Россия ўрнига Қозоғистонни танлайдилар


Пункт пропуска на границе Казахстана и Кыргызстана.
Пункт пропуска на границе Казахстана и Кыргызстана.

Россияда ишлаш учун авиачипта нархлари ва иш учун қиммат патентлар — Марказий Осиё мамлакатлари фуқароларининг меҳнат миграциясининг асосий йўналишларидан бири — уларнинг кўпчилигини минтақадаги энг бой мамлакат Қозоғистондан иш излашга мажбур қилмоқда.

Ўзбекистоннинг шарқидаги Қўқон шаҳридан бўлган меҳнат муҳожири Дилшодбек Россияга ўн йилдан кўпроқ вақт ишлаш учун борган. Бу йил у қўшни Қозоғистонга боради.

«Қозоғистонда иш ҳақи анча паст, аммо мен ҳисоблаб чиқдимки, охир-оқибат катта фарқ бўлмайди», — дейди 42 ёшли Дилшодбек. — Май ойида Россияга жўнаб кетган амакиваччам авиачипта учун 600 долларга, ишлаш учун яна 300 доллар сарфлаган. Қозоғистонга борадиган йўлда камроқ пул сарфланади».

Қозоғистон меҳнат муҳожирларини қабул қилишга тайёр бўлиб туюлади, уларнинг аксарияти оғир жисмоний ишларни бажаришга рози, буни кўп маҳаллий аҳоли истамайди. Қозоғистоннинг айрим вилоятлари ҳаттоки қўшни давлатлардан келган муҳожирларнинг саёҳат харажатларини ҳам тўлаган.

Май ойида ғарбий Атирау вилояти ҳокимияти қишлоқ хўжалиги соҳасида ишлаш учун Ўзбекистондан 600 кишини олиб келди. Бир ой олдин Атирау ҳукумати фаррош сифатида ишга жойлаштирилган 70 нафар ўзбек муҳожирларини етказиб бериш учун махсус чартер рейсини ташкил қилди.

Атирау, Қозоғистоннинг бошқа кўплаб минтақалари сингари, 2020 йилда ҳам пандемия сабабли чегаралар ёпилиб, муҳожирлар мамлакатга кира олмаганида, ишчи кучи етишмовчилигига дуч келди.

Атирау вилоятидаги фермер хўжалиги раҳбари Актурлан Ерманов Ўзбекистондан келган муҳожирларнинг келиши учун пул тўлашни таклиф қилган қозоғистонлик иш берувчилардан биридир. Коронавирусга чипталар ва тестлар бир киши учун 500 долларни ташкил қилади.

Ермановда 1500 гектар ер бор. Далаларда ишлайдиган қўллар керак. Аммо ресурсларга бой Қозоғистонда одамлар тобора паст малакали жисмоний ишларга боришни истамайдилар. Деҳқон хўжаликларида, қурилиш майдончаларида ва бозорларда бўш иш ўринлари мигрантлар томонидан тўлдирилади.

«Муҳожирлар яхши ишлайди», деди Актурлан Ерманов маҳаллий оммавий ахборот воситаларига берган интервьюсида. — Маҳаллий аҳоли ишни бошлашади ва тугатишмайди. Улар тўсатдан ишдан бўшашди ёки эртаси куни ишга келишмайди.»

Атирау шаҳридаги кўча фаррошлари ойига тахминан 330 доллар маош олади ва коммунал хизматчилар сифатида қўшимча имтиёзларга эга. Маҳаллий оммавий ахборот воситаларининг хабарларига кўра, қишлоқ хўжалиги соҳасида ишлайдиган муҳожирлар ойига 235 АҚШ долларидан оладилар.

Бу Ўзбекистон, Қирғизистон, Тожикистон ва Туркманистондан келган меҳнат муҳожирлари учун яхши иш ҳақи, бу ерда одамлар шунга ўхшаш иш учун жуда кам ҳақ оладилар.

Россия Совет Иттифоқи қулаганидан бери миллионлаб Марказий Осиёлик меҳнат муҳожирлари учун асосий манзил бўлиб келган. СССР қулаганидан кейинги дастлабки йилларда Қозоғистонга пул ишлашни истаганлар сони камроқ бўлган. Аммо бу рақам 2014 йилда, Россиянинг иқтисодий таназзулга юз тутиши ва рублнинг тўсатдан қулаши билан боғлиқ равишда барқарор ўсиб борди. Девальвация амалда мигрантларнинг ўз валюталари жиҳатидан анча кам пул топиб, уйларига жўнатишни бошлаганлигини англатади.

Расмий статистик маълумотларга кўра, сўнгги беш йил ичида Қозоғистондаги ўзбекистонлик меҳнат муҳожирлари сони камида ўн баравар ошган. Пандемиядан олдин, баъзи манбаларга кўра, уларнинг сони 360 мингга яқин эди. Пандемия билан боғлиқ чегаралар ёпилганига қарамай, январь ойида Қозоғистонда 209,300 га яқин ўзбеклар бўлган, деб хабар беради Ўзбекистон Иқтисодиёт ва Қашшоқликни камайтириш вазирлиги.

Иккинчи йирик гуруҳ — Қирғизистондан келган муҳожирлар. Январь ойида Қирғизистоннинг давлат миграция хизмати Қозоғистонда Россия бошчилигидаги Евросиё Иқтисодий Иттифоқи (ЕАУ) аъзоси бўлган 35 мингга яқин қирғизистонлик ишлаётгани ҳақида хабар берган эди. ЕАУ аъзоси бўлган давлат фуқаролари сифатида Қирғизистон фуқаролари қонуний равишда Қозоғистонда ишлаш ва ишлашлари мумкин.

Тожикистон расмий статистик маълумотларига кўра, ушбу мамлакатнинг 14 мингга яқин фуқароси пандемия олдидан Қозоғистонда ишлаган.

Марказий осиёлик муҳожирларнинг айтишича, Қозоғистоннинг ақлий яқинлиги, тили ва маданияти ўхшашлиги ва ишлашга рухсат беришнинг нисбатан оддий талаблари уни иш излаш учун жозибали жойга айлантирган. Россияда ишлашга рухсат олиш учун улар рус тили ва тарихи бўйича имтиҳон топширишлари керак, Қозоғистонда эса бундай талаблар мавжуд эмас.

XS
SM
MD
LG