«Биз Пекиндан Шинжонда мустақил кузатувчиларга кириш ҳуқуқини беришни талаб қиламиз», деди Канада вакили Женевада БМТ Инсон ҳуқуқлари бўйича кенгашининг 47-сессиясида. Сессия 21 июнь куни бошланди ва 13 июлгача давом этади.
Канада вакилининг таъкидлашича, 2018 йилдан бери БМТнинг Инсон ҳуқуқлари бўйича Олий комиссари Мишел Бачелет ХХР расмийларидан Шинжон-Уйғур автоном вилоятига ташриф буюриш учун рухсат ололмаяпти.
Канада Шинжондаги лагерларда ҳар куни миллиондан ортиқ уйғурларга дучор қилинаётган даҳшатли муомаладан хавотирда, деди Канада вакили ўз нутқида. Канаданинг позицияси яна 40 давлат томонидан қўллаб-қувватланди.
БМТнинг Инсон ҳуқуқлари бўйича Кенгашидаги ХХР вакили, бунга жавобан Оттава биринчи навбатда Канадалик ҳиндуларнинг болаларининг қотиллиги билан шуғулланиши кераклигини таъкидлади. Май ойи охирида Канадада 1978 йилгача фаолият юритган интернат мактабининг 200 дан ортиқ тарбияланувчисининг қолдиқлари топилди.
Пекин канадаликларни ҳиндуларга қарши жиноятларни тергов қилишга чақирди. Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Инсон ҳуқуқлари бўйича Кенгашидаги Канаданинг вакили ўтмишда туб аҳоли ҳуқуқлари бузилганига рози бўлиб, «у ўз мамлакати ушбу соҳада халқаро стандартларга риоя қилишини кутишини» таъкидлади.
Қўшма Штатлар, Канада, Буюк Британия ва Европа Иттифоқи узоқ вақтдан бери Хитойни Шинжоннинг уйғур аҳолисига зулм ўтказишда айблаб келади ва ХХРнинг ушбу минтақасида инсон ҳуқуқларини бузиш билан шуғулланганларга қарши санкциялар жорий қилади.
Бироқ Пекин бу каби айбловларни рад этади ва Шинжондаги мусулмонларга нисбатан сиёсати инсон ҳуқуқлари соҳасида тараққиётнинг «ёрқин намунаси» деб даъво қилмоқда.
ХХРнинг БМТ Инсон ҳуқуқлари кенгашидаги вакили Оттавани инсон ҳуқуқларидан сиёсий мақсадларни амалга ошириш воситаси сифатида фойдаланишда айблади. Баъзи давлатлар, жумладан Россия, Белоруссия, Шимолий Корея, Эрон ва Сурия ушбу баёнотларга қўшилишди.
Пекин ва Оттава ўртасидаги муносабатларнинг ёмонлашуви 2018 йил декабрь ойида Huawei президенти Рен Чженфейнинг қизи Мен Ванчжоу шаҳрининг Ванкувер шаҳрида ҳибсга олингандан кейин бошланди. Кейинчалик, икки Канада фуқароси ХХРда ҳибсга олинган ва жосусликда айбланган.
Жорий йилнинг 22 февралида Канаданинг жамоатлар палатаси Пекиннинг Шинжондаги уйғурлар, қозоқлар ва бошқа мусулмон халқларига нисбатан муносабатини геноцид деб тан олди. Канада парламентидаги овоз бериш Хитойнинг Шинжон мусулмонларига нисбатан сиёсати инсон ҳуқуқлари борасидаги тараққиётнинг «ёрқин намунаси» эканлигини айтганидан кўп ўтмай бўлиб ўтди.
Канадалик қонунчилар бир овоздан резолюция қабул қилиб, Хитойдаги уйғурлар «геноцидга учраган ва қилинмоқда» деган қарор қабул қилдилар. Улар, шунингдек, 2022 йилги Қишки Олимпия ўйинларини Пекиндан бошқа давлатга кўчиришни уйғурларга нисбатан суиистеъмол қилиш давом этиши кераклиги тўғрисида тузатиш киритиш учун овоз беришди.
Канада ва Хитой БМТнинг Инсон ҳуқуқлари бўйича кенгашида тортишиб қолишди
Канада ва бошқа 40 давлат 22 июнь куни БМТнинг Инсон ҳуқуқлари бўйича кенгашида Пекинни уйғурларни камситишда айблаб, Хитой ҳукуматидан Шинжондаги мустақил кузатувчиларга кириш ҳуқуқини беришни талаб қилди.