Ашхободда фаолларга қарши репрессиялар давом этмоқда

Инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилувчи ташкилотлар, «Туркманистон Хелсинки» жамғармаси ва «Мемориал» маркази Туркманистон ичкарисида ҳам, ташқарисида ҳам туркман фаолларига босим кучайганлигини хабар қилмоқда.

Болгария ва Россияда жойлашган инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш ташкилотлари 16 июль куни кечқурун уйидан номаълум томонга олиб кетилган собиқ шифокор Хурсанай Исматуллаева, ака-ука Альта ва Мурод Душемовлар, Жума Жумакаевлар ҳибсга олингани, шунингдек туркман муҳожири фаоли Мердан Джораевга босим ўтказилгани ҳақида хабар қилди.

Аввалроқ 2017 йил ёзида ишдан бўшатилганидан кейин тўрт йил давомида ўз ҳуқуқлари учун курашган собиқ шифокор Хурсанай Исматуллаева ҳақида хабар берган эди. Кўринишидан, Туркманистон ҳукумати уни ҳуқуқ ҳимоячиларининг Европа парламенти аъзолари билан онлайн учрашувида муҳокама қилганидан кейин дарҳол ҳибсга олган.

Аммо ўша куни у ҳибсга олинган ягона фаол эмас эди. Мамлакат ташқарисидаги туркман фаолларига кўра, 16 июль куни Ашхободда 32 ёшли Альта Душемов ҳам ҳибсга олинган.

Альтанинг укаси Мурат Душемов 15 июнь куни YouTubeда соғлиқни сақлаш мутасаддиларидан коронавирусга қарши эмлаш буйруғини кўрсатишини талаб қилган видеони жойлаштиргани учун жаримага тортилди.

Шикоят қилгани ва судда ўз ҳуқуқларини бузганлиги ҳақидаги видеони жойлаштирган Мурат Душемов 7 июль куни дўсти Жума Жумакаев ва унинг рафиқаси Лейли Нурметова билан бирга Ашхободдан Тошҳовузга кетаётганда ҳибсга олинган.

Маълум қилинишича, Душемов ва Жумакаевдан Тошҳовузга бориш учун коронавирус тестининг салбий натижаси тўғрисидаги гувоҳномани тақдим этиш талаб қилинганида, уларга бундай талабнинг қонуний асосларини кўрсатувчи ҳужжатни кўрсатишни сўраган.

Уларга бундай ҳужжатни кўрсатиб беришни ваъда қилган милиция капитани Б. Сапаров уларни иссиқда тўрт соат ушлаб тургандан сўнг, ҳайдовчи Жумакаев норозилик сифатида катта йўлни тўсиб қўйди ва машинасини қарама-қарши қўйди. Шундан сўнг полиция уларни ҳибсга олди.

Худди шу куни улар «майда безорилик» да айбдор деб топилган Тошҳовуз вилоятининг Рухубелент туман судининг қарори билан 15 кунлик қамоқ жазосига ҳукм қилинди. Расмийлар полиция ходими билан тўқнашувни тасвирга олиш учун фойдаланадиган телефонларини тортиб олишди. Жумакаевнинг рафиқаси 100 манат жаримага тортилди.

Айни пайтда, Туркиядаги туркман фаоллари ҳам уларга босим кучайгани ҳақида хабар беришмоқда.

Истанбулдаги қурилиш майдончасида ишлайдиган 36 ёшли Мердан Жўраев бир неча ой олдин ўзининг Тик-Ток аккаунтида туркман режимини танқид қилиш билан гапира бошлаган.

20 апрель куни Туркманободда унинг синглиси Азиза Хамраева уй маъмуриятига суҳбатга чақирилди, у ерда унга фуқаролик кийимидаги номаълум шахслар таҳдид қилишди. Улар Мерданнинг Интернетдаги чиқишларини унинг синглисига намойиш этишди, сўнгра Азизанинг ўзини суратга олишди ва акасидан унинг чиқишларини тўхтатишини талаб қилишди. Улар шунингдек, унинг акаси янги паспорт олиш учун «Туркманистонга қайтиб келиши» мумкинлигини айтишди.

Беш фарзанднинг онаси бўлган 29 ёшли Азиза 4 май куни бир неча бор таҳдид ва тазйиқларга учради, бу сафар расмийлар «бутун оилани ватанга хоин деб эълон қиламиз, болаларни мактаб ва болалар боғчасидан ҳайдаб чиқарамиз», деб таҳдид қилишди. 11 май куни Азизани машинада олиб кетишди ва тўрт соат қамоқда ушлаб туришди.

Мердан Азизнинг синглиси ўтган ой унга энди у билан телефон орқали боғлана олмаслигини айтди, чунки ҳокимият унга босим ўтказмоқда ва у бундан хавотирда.

Туркманистон ҳукумати фаолларга ва уларнинг қариндошларига уларнинг ҳуқуқларини ҳурмат қилишни талаб қилган босимлар ҳақидаги хабарларга ҳеч қандай изоҳ бермади.