Фаолларга Жиноят кодексининг 405-моддаси («Экстремизм ёки терроризмни амалга ошириши муносабати билан уларнинг фаолиятини тақиқлаш ёки тугатиш тўғрисида суд қароридан кейин жамоат ёки диний бирлашма ёки бошқа ташкилотни ташкил этиш ва унинг фаолиятида иштирок этиш») бўйича айблов эълон қилинди. Гап пойтахт суди томонидан экстремистик ташкилотлар деб номланган, аммо Европа Парламентининг қарорларида тинч мухолифат тузилмалари қаторига киритилган «Қозоғистон Демократик Танлови» (ҚДТ) ва “Кеше Партияси» икки ҳаракати ҳақида кетмоқда.
Судланувчиларнинг аксарияти ҳаракатлар фаолиятини «ташкил қилиш» ва уларда «қатнашиш» (405-модданинг 1, 2 қисмлари), баъзилари фақат «иштирок этиш» (405-модданинг иккинчи қисми) билан айбланмоқда.
Суд жараёни онлайн тарзда бўлиб ўтади. Жиноят иши судья Ернар Қосимбеков томонидан кўриб чиқилмоқда.
13 фаолнинг барчаси ҳокимиятни танқид қилган, турли норозилик намойишларига чиқди, шундан сўнг улар маъмурий ҳибсга олинган.
Аввалроқ қозоғистонлик ҳуқуқ ҳимоячилари Баймагамбетова, Жексебаев, Рахимжанов ва Клишевларни сиёсий маҳбуслар рўйхатига киритган эдилар. Баймагамбетова ўтган йилнинг декабридан бери ҳибсда сақланмоқда, унинг қариндошлари унинг соғлиғи ёмонлашгани, касалликлар кучайгани ҳақида хабар беришган. Жексебаев, Клишев августда, Рахимжанов октябрда ҳибсга олинган.
Судланувчилар орасида Хитойнинг Олмаотадаги консуллигининг пикет иштирокчиси Мурат Қурбонов ҳам бор, унинг иштирокчилари Шинжондаги қариндошларини озод этишни талаб қилмоқда.
“Қаҳарман” инсон ҳуқуқлари гуруҳи фаоллар тинч йиғилишларда қатнашгани, пойтахт ҳибсхонасида сирли шароитда вафот этган фаол Давлат Агадилнинг оиласини қўллаб-қувватлагани, ҳокимиятни танқид қилгани, сиёсий маҳбуслар ва уларнинг оилаларига ёрдам бергани ва диққат марказида бўлганликлари учун таъқиб қилинаётганини даъво қилмоқда.
Июль ойида Human Rights Watch халқаро инсон ҳуқуқлари ташкилоти (HRW) Қозоғистон расмийларини танқидчиларни таъқиб қилиш учун «экстремистик» моддалар бўйича ноаниқ ва ҳаддан ташқари жиноий ишларни суиистеъмол қилишни кўпайганликда айблади. Ташкилотнинг таъкидлашича, «Қозоғистонда сиёсий ўзгаришларни кўришни хоҳлаш ёки ушбу ўзгаришларни ҳимоя қилаётган сиёсий мухолифат гуруҳларига тинчлик билан ҳамдардлик ёки қўллаб-қувватлашни билдириш жиноят эмас. «2018 йилдан буён Қозоғистон бўйлаб расмийлар тақиқланган экстремистик гуруҳларнинг, шу жумладан тинч митингларда қатнашгани учун таъқиб қилинмоқда, сўроқ қилинмоқда, ҳибсга олинган ва таъқиб қилинмоқда», — дейилади HRW баёнотида.