Бу ҳақда илгари Қозоғистондан Украинага кўчиб ўтган фаол Ботагўз Иса «Азаттйк»га гапириб берди. Унинг сўзларига кўра, Ерсин Еркинович Словакия билан чегарани ноқонуний кесиб ўтмоқчи бўлган пайтда қўлга олинган.
- Кимдир олдин уни қўрқитган. Унинг сўзларига кўра, иккита нотаниш одам унга таҳдид қилган, унга Хитойга қайтишни айтган, акс ҳолда уни ўлдириш билан таҳдид қилган. Кейин, унинг сўзларига кўра, унга эргашишган. У Facebook, WhatsAppни ўчириб қўйди ва ғойиб бўлди. Дўстларим орқали мен унинг олдига келдим, у қўрққанини, чегарани кесиб ўтишни, бошқа давлатга боришни хоҳлаётганини айтди. Мен уни бундан огоҳлантирдим, кутишни маслаҳат бердим, — дейди Ботагўз Иса.
23 ёшли Еркинули биринчи марта Украинада, 2020 йил октябрь ойининг охирида, ҳужжатларни йўқотиб, «чегарани ноқонуний кесиб ўтмоқчи» бўлганида, Украинанинг Бориспол аэропортида ҳибсга олинган. Илгари у Қозоғистон фуқаролигини ололмаган ва Туркия орқали Европага борган. Украинада унга жарима солинди. У ёрдам сўраб ОАВга мурожаат қилиб, уни «қамоқ, қийноқ ва ўлим кутаётган» Хитойга депортация қилиш мумкинлигини айтди.
Декабрь ойида Украинада қочқин мақомини олишни сўраган Еркинулига «бошпана изловчи» гувоҳномаси берилди. Ҳуқуқ ҳимоячиларининг айтишича, уни Хитойга депортация қилиш хавфи йўқ ва унинг бошпана сўровини кўриб чиқиш бир йилга чўзилиши мумкин.
11 август куни Еркинули Шинжон мусулмонларига зулм ўтказиш масаласини кўтарган америкалик фаол Серикжон Билашга Украинанинг ғарбий Ужгород шаҳридаги қочоқлар марказига жойлаштирилганини айтди. Ерсин Еркинули Озодлик мухбирига юборган видеода у қочқинлар марказига ўхшаган хонада ўтиргани тасвирга олинган.
Ботагўз Исанинг айтишича, чегарани ноқонуний кесиб ўтишга уриниш бўйича суд мажлиси 13 августга белгиланган. Ерсин Еркинулининг телефони ҳозирча ўчиқ.
Сўнгги бир неча йил ичида камида бир неча этник қозоқлар Шинжондаги таъқиблардан Қозоғистонга қочгани ҳақида хабар беришган. Ўтган йили Нур-Султон Шинжондаги тўрт этник қозоққа бир йил муддатга бошпана берди. Аввалроқ, Шинжонлик этник қозоқ аёл Сайрагул Сауйтбай ўзининг тарихий ватанида қочқин мақомига эриша олмаган. Кейинчалик у Швецияга жўнаб кетди ва у ерда қочқин мақомини олди.
2018 йилда Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Шинжонда камида бир миллион мусулмон «сиёсий қайта тарбиялаш лагерлари»га мажбуран жойлаштирилгани ҳақида хабар берган.
«Сиёсий қайта тарбиялаш лагерлари» дан озод қилингандан сўнг Шинжондан Қозоғистон ва Туркияга кетган қозоқлар ва уйғурлар бу муассасаларни қамоқхона деб аташди. Нуфузли инсон ҳуқуқлари ташкилотлари ва экспертлар Шинжондаги туркий гуруҳлар аъзолари томонидан мажбурий меҳнатнинг оммавий қўлланилиши, оилаларнинг ажралиши, туғилишни мажбурий назорат қилиш, қийноқ ва бошқа таъқиблар ҳақида хабар беришди. Хитой бу айбловларни рад этади. Пекин «лагерлар» борлигини тан олди, лекин Хитой расмийлари уларни «терроризм» ва «экстремизм»га қарши курашиш учун яратилган «касб -ҳунар таълими марказлари» деб атайдилар.