«Менга беш йилга Қозоғистонга кириш тақиқланди. Мен бу ҳақда ҳозиргина билдим». Бишкекда бир ой ўтгач (муаммосиз), мен бугун кечқурун Олмаотага учиб келдим ва улар мени паспорт назоратидан ўтказмадилар. 5-10 дақиқадан сўнг Air Astana компаниясидан икки қиз келиб, Олмаотадан чиптани сотиб олишга ёрдам беришни таклиф қилишди, чунки мени мамлакатга киришим тақиқланган эди. Кўп ўтмай, паспорт назоратининг ходими яқинлашди ва менга Қозоғистонга беш йилга кириш тақиқланганини тушунтирди», — деб ёзади Бунин.
Унинг сўзларига кўра, ходим тақиқланиш сабабларини тушунтирмаган ва маълумот олиш учун Қозоғистон Ташқи ишлар вазирлигига мурожаат қилишни таклиф қилган.
«Натижада, мен бу ерга қайтганимдан бир ой ўтиб, яна Марказий Осиёни тарк этаман, эрталаб соат олтида учадиган рейс билан. Умид қиламанки, менга Қирғизистонга киришни тақиқламадилар, лекин буларнинг барчаси мени хавотирга солганидан кейин у ерга қайтишимга ишонаман», деди у.
Ҳуқуқ ҳимоячиси 2021 йил 4 сентябрдаги депортация буйруғининг фото нусхасини пост шарҳида эълон қилган. Ҳужжатга кўра, Бунин Россия паспорти ёрдамида Қозоғистонга кирмоқчи бўлган.
Сўнгги бир неча йил ичида Евгений Бунин Хитойда озчиликларни зулм қилиш мавзусини фаол равишда кўтариб келмоқда, бу ҳақда жаҳон оммавий ахборот воситалари саҳифаларида ёзиб, халқаро ташкилотларнинг эътиборини муаммога қаратди.
Ёзувчи ва таржимон, Хитойдаги уйғурларнинг таниқли тадқиқотчиси Евгений Бунин Шинжондаги Хитой сиёсати қурбонлари ҳақида Шаҳит.биз маълумотлар базасини яратувчиси ва куратори бўлиб, у ўн минглаб гувоҳликларни ўз ичига олади. ОАВ маълумотларига кўра, бу маълумотлар базасидан журналистлар ва инсон ҳуқуқлари ташкилотлари фойдаланади. Ҳикояларга репрессияни тасдиқловчи видео хабарлар, расмий ҳужжатлар, фотосуратлар, шахсий маълумотлар ёки аудио материаллар илова қилинади.
Ўтган йили Ўзбекистон тадқиқотчининг мамлакатга киришига рухсат бермаган. Бунин киришни рад этишни Хитойдаги Уйғур муаммоси ва Шинжон қурбонлари маълумотлар базаси лойиҳаси ҳақидаги тадқиқотлари билан боғлади.
Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг ҳисоб-китобларига кўра, Шинжонда миллионлаб одамлар «сиёсий қайта тарбиялаш лагерларига» юборилган, юз минглаб инсонлар диний маросимларни бажарганликлари ва қариндошлари билан алоқада бўлганликлари учун асоссиз айбловлар — узоқ муддатли қамоқ жазосига ҳукм қилинган. Пекин бу лагерларни «касб-ҳунар таълими марказлари» ва унинг ҳаракатларини «экстремизмга қарши кураш» деб атайди.
Уйғурлар, қозоқлар ва бошқа туркийзабон озчиликларнинг таъқиб этилиши Шинжондан 2017 йилдан бери хабар қилинади. Қозоғистон томони йирик инвесторлар ва кредиторлардан бири Пекинни танқид қилишдан қочади. Расмийлар Шинжонда бўлаётган воқеалар Хитойнинг ички иши эканлигини бир неча бор таъкидлашган.
«Мен нима бўлганидан ҳайрон бўлдим, лекин мен ҳайрон бўлдим, чунки мен билганимдек, Қозоғистонда аввалги мисоллар бўлмаган (ҳеч бўлмаганда Ўзбекистонда бўлгани каби).» Фейсбукдаги постида.