Фароблик ижарачилар ҳали ҳам пахта учун пул ололмаяптилар, улар 20 августда, мамлакат шарқидаги баъзи ҳудудларда пахта йиғим-терими бошланганда, давлатга топширишни бошладилар.
«Азатлик» мухбирига кўра, ижарачилар ҳар бир килограмм пахта учун тахминан 0,12 доллар олади.
Туркманистонда катта ер участкалари ижарачилари одатда ўз фермер хўжаликлари аъзоларидан пахта териш билан шуғулланадилар. Пахта учун давлатдан олинган пулнинг маълум қисмини теримчиларга тўлайдилар. Қоида тариқасида, ижарачилар коллекторлар билан ёзма шартнома тузмайдилар, балки оғзаки келишадилар. Пахта теримчиларига ҳар ўн кунда пул тўланади.
«Азатлик» мухбирининг ёзишича, Фароб этрапида бу йил ижарачилар ҳар гектар ердан 2 тонна пахта теришга мажбур бўлишган.
Маҳаллий қишлоқ хўжалиги мутахассиси «Азатлик» мухбири билан суҳбатда бир гектар ердан пахта териш бўйича давлат мажбурияти одатда 1,8 тоннани ташкил қилганини айтди. Шундай қилиб, маълум бўлишича, бу йил ижарачилар одатдагидан 200 кг кўпроқ пахта топширишлари шарт.
Туркманистонда ер ижарачилари ижарага олинган ердан олинган барча пахтани давлатга топширишлари шарт. Давлат ижарачиларга олдиндан белгиланган нархни тўлайди.
«Азатлик» мухбирига кўра, ижарачилар ҳар бир тонна биринчи навли пахта учун 1 500 000 манат (430 доллар) олиши керак.
2018 йилда Туркманистонда қишлоқ хўжалиги соҳасида баъзи ўзгаришлар юз берди, бунинг натижасида 2019 йилда пахта ва буғдойнинг давлат нархи оширилди.
Ипак штапелли пахтанинг давлат сотиб олиш нархи ҳар бир тонна учун 1820-2000 манат.
Яъни, ҳар икки турдаги пахтанинг ҳар бир тоннаси учун давлат тўлайдиган энг юқори нарх — 1500 ва 2000 манат. Давлат курси бўйича бу 428 ва 571 долларга, қора бозор курси бўйича эса 50 ва 66 долларга тенг.
Жаҳон биржаларида пахта нархи анча юқори. “Business Insider” нашриётининг 16 сентябрдаги маълумотига кўра, жаҳон бозорларида 1 кг пахтанинг ўртача нархи 2,09 АҚШ долларига тенг. Давлат курси бўйича у 7 манат 30 танга, қора бозор курси бўйича эса 63 манат.
Туркманистон давлати пахтани бир тоннасини 50-60 доллардан фермерлардан сотиб олади, лекин қайси давлатларга экспорт қилаётгани ва ҳосилнинг қайси қисми ички эҳтиёжлар учун кетиши ҳақида маълумот эълон қилмайди.
Туркманистон ҳукумати баёнотларига кўра, Давлат товар-хомашё биржасида пахта нархи ҳар куни Cotton Outlook агентлиги томонидан белгиланадиган нархлар асосида белгиланади.
Халқаро инсон ҳуқуқлари ташкилотлари Туркманистонни пахта ишлаб чиқаришда мажбурий меҳнатдан фойдаланаётганини танқид қилади.
Туркманистонда мажбурий меҳнатдан фойдаланиш амалиёти жорий пахта терим мавсумида давом этмоқда. Бюджет ишчилари, мактаб ўқувчилари, муддатли ҳарбий хизматга чақирилганлар ва бошқалар мажбуран далаларга юборилади.
Бу йил Туркманистон 1,25 миллион тонна пахта теришни режалаштирмоқда.