Мухолифат етакчиси Азат Исоқов Туркманистонга ноқонуний экстрадиция қилинган — Инсон ҳуқуқлари ташкилотлари

«Мемориал» инсон ҳуқуқлари ташкилотлари ва «Туркман Хелсинки фонди» РФ ИИВ маълумотларига кўра, Туркманистонга ўз ихтиёри билан учиб кетган Азат Исоқовнинг ғойиб бўлиши билан боғлиқ ишлар ва ҳолатлар тафсилотларини маълум қилди. Ҳуқуқ фаолларининг қайд этишича, Исоқов йўқолган паспорти ва мунтазам рейслари йўқлиги сабабли уйига уча олмаган.

Инсон ҳуқуқлари ташкилотларига кўра, мухолифатчи ноқонуний равишда дунёдаги энг репрессив давлатлардан бири бўлган Туркманистонга экстрадиция қилинган.

ИИВ мактубида Исоқов йўқолган паспорт ва мунтазам рейслар бўлмаганида қандай қилиб уйига учиб кетиши мумкинлиги тушунтирилмаган. «Мемориал» инсон ҳуқуқлари маркази ва Туркман Хелсинки жамғармаси қўшма ҳисоботига кўра, унинг танишлари яқин вақтгача у ўз ватанига мажбуран қайтишдан жиддий қўрқиб келган.

9 май куни Россия расмийлари 22 ноябрь куни Россияда ғойиб бўлган Исоқов Туркманистонга ўз ихтиёри билан учиб кетгани ҳақида хабар берди. Бу ҳақда 10 ноябрь куни «Хроника Туркманистон» мустақил интернет-нашрида чоп этилган Россия Ички ишлар вазирлигининг туркман мухолифатчиси тақдири ҳақидаги сўровига жавоб матнида айтилади.

Россия Ички ишлар вазирлиги тезкор-қидирув фаолиятини ташкил этиш бошқармаси бошлиғи ўринбосари М.В.Карпухин томонидан имзоланган жавобда Исоқов 2021 йил 22 октябрь куни Домодедово аэропортидан Туркманободга учиб кетгани маълум қилинган. Ҳужжатда уни парвозга мажбурлаш чоралари кўрсатилмаган ва Туркманистон расмийларидан унинг жойлашган жойи ҳақида маълумот олиш тавсия этилган.

Инсон ҳуқуқлари ташкилотларининг хабар беришича, туркман норозилик ҳаракати фаоли, хорижда яшовчи Чемен Оре 1 ноябрь куни Россия президенти Владимир Путинга сўров юборган.

«Мемориал» инсон ҳуқуқлари марказига кўра, декабрда 38 ёшга тўладиган Азат Исоқов бир неча йиллардан бери Россияда яшайди. 2019 йилдан бери у туркман норозилик ҳаракатида фаол иштирок этиб, 2020 йил май ойидан интернет-каналларда ўз мамлакати ҳокимиятини танқид қилиб, очиқ гапириб келади.

Норасмий маълумотларга кўра, 2020 йил июнь ойида Исоқов Туркманистонда қидирувга берилган (унинг сурати полиция бўлимидаги стендда «Ватан хоини» ёзуви билан чиққан эди), дейилади хабарда.

2021 йил 20 октябрь куни Исоқов туркман дўстларига унинг яшаш жойига полиция келгани ва у яширинишга уринаётгани ҳақида хабар юборган. Шундан сўнг у билан алоқа узилиб қолди.

Ҳуқуқ ҳимоячиларига кўра, Исоқов иши Москва туркманистонлик бошпана изловчилар учун Россияда янги «ўйин қоидалари» жорий қилганини кўрсатади.

Илгари Марказий Осиёдан келган муҳожирларга нисбатан ўғирлаш ва яширин экстрадиция амалиёти фақат Ўзбекистон ва Тожикистон фуқароларига нисбатан қўлланилган. Бундан буён Россия ҳукумати буни Туркманистонга ҳам кенгайтирди, у билан сўнгги йилларда махсус хизматлар орқали унчалик яқин ҳамкорлик бўлмаган. «Мемориал» инсон ҳуқуқлари ташкилотлари ва Туркман Хелсинки жамғармаси қўшма баёнотига кўра, бу бошқа туркман қочқинларини экстрадиция қилиш таҳдиди сезиларли даражада кучайиб бораётган янги вазиятни яратади.