Чилтанбобо ҳудудидаги Фархор қабристонида ҳали ҳам маҳаллий аҳоли дафн этилган жойда катта сирғага ўхшаш нарса топилди. Қабрлар, археологларнинг фикрига кўра, милоддан аввалги ИВ-ИИИ асрларга тегишли.
Археологларнинг таъкидлашича, топилма минг йил аввалги минтақа аҳолисининг ҳаёти, дини ва урф-одатлари ҳақида маълумот бериши мумкин.
Фархор шаҳридаги маҳаллий музей директори Азизулло Муродов «Археологик қазишмалар чоғида қабрнинг юқори қатламидан қизиқарли осори-атиқа топилгани, аммо унинг нима эканлиги ҳозирча номаълум, уни аниқлаш бўйича ишлар олиб борилмоқда», деди.
Фархорнинг Ўртабуз шаҳрида 2013 йилдан буён археологик қазишмалар олиб борилмоқда.
Тўққиз йил давомида қадимги одамларнинг ўнлаб артефактлари ва суяк қолдиқлари топилди. Тарихчиларнинг айтишича, топилмалар бу ҳудудда минг йиллар аввал одамлар яшаганлигидан далолат беради.
Тожик тарихчиси Нуриддин Сайфуллоевнинг айтишича, Фархор Панж дарёси бўйида жойлашган бўлиб, бу жой қадимги одамлар учун қулай бўлган.
Археологлар 2016 йилда Фархорда олиб борилган қазишмаларда ҳам милоддан аввалги ХИИ-ХИ асрларга оид иккита қабрни топдилар. Ҳар бир қабр ёнидан тош буюмлар, муҳрлар, мис қуроллар топилган.
Ноябрь ойининг бошларида якунланган қазиш ишлари давомида бешта жасад қолдиқлари, мунчоқлар ва сопол идишлар топилди. Экспедицияга петербурглик археологлар Наталя Виноградова ва италиялик Гиована Ломбардо раҳбарлик қилди.
Бугунги кунга қадар Фархор вилоятида 52 та тарихий обида давлат рўйхатидан ўтказилди.
Фархордаги энг йирик тарихий маскан 70 гектар майдонда жойлашган тарихий Золи Зар қалъасидир.