«Биз давлатни тубдан модернизация қилишга ўтдик, бу эса баъзиларга ёқмади. Улар президентни ҳокимиятдан четлатишмоқчи эди», — дейди у.
«Тўнтаришни амалга оширишга уринганлар орасида машҳур шахслар ҳам бор. Олий мансабдор шахслар давлатга хиёнат қилишди. Улар ҳуқуқ-тартибот идораларининг қонун доирасида иш олиб боришига тўсқинлик қилди. У ҳукуматга шаҳарлардаги вазият ҳақида ёлғон маълумот берди», — деди Тўқаев. Президент ҳеч қандай исмни очиқламади.
Президент, шунингдек, январь фожиаларида айрим ҳуқуқ-тартибот идоралари ходимлари маҳбусларга нисбатан номақбул усуллар ва қийноқлар қўллаганини айтди. «Бундай ҳолатлар ҳақида биринчи хабарлар пайдо бўлиши биланоқ, менга уларни зудлик билан текшириш топширилди», — деди Тўқаев.
«Биз ҳуқуқ-тартибот идоралари ходимлари қийноқ қўллаганликларини тан олдик. Ўрта асрларнинг бундай ваҳший кўринишлари ҳар қандай илғор жамият тамойилларига зиддир. Биринчи бундай ҳолатлар пайдо бўлиши билан уларни зудлик билан тергов қилиш бўйича кўрсатма берилди», — деди Тўқаев.
Қозоғистон президенти Қосим-Жомарт Тўқаев супер-президентлик бошқарув шаклидан ўзи айтганидек, «кучли парламентга эга президентлик республикаси»га ўтишга чақирди.
«Бугун том маънода ҳамма нарса президентга қаратилган ва бу нотўғри. Биз бу амалиётдан аста-секин воз кечишимиз керак. Мен учун давлатнинг узоқ муддатли манфаатлари ҳар қандай қўшимча куч ва вазият таъсиридан кўра муҳимроқ», — деди Тўқаев.
Президент парламент юқори палатасини Мажлис томонидан маъқулланган қонун лойиҳаларига ўзгартиришлар киритиш ҳуқуқидан маҳрум қилиб, унга фақат қонун лойиҳаларини рад этиш ёки маъқуллаш ҳуқуқини қолдириб, парламент Мажилисининг ролини «кучайтириш»ни таклиф қилди.
«Мен парламент томонидан қабул қилинган қонунларни фақат Сенатнинг маъқуллаш ёки маъқулламаслик ҳуқуқини берувчи нормани жорий этишни мақсадга мувофиқ деб биламан. Шунинг учун қонунларни қабул қилиш ҳуқуқи айнан Мажилисга берилган», — деди Тўқаев. Унинг қўшимча қилишича, у Сенатдаги президентлик квотасини 15 депутатдан 10 нафарга камайтиришга қарор қилган.
Президент, шунингдек, давлат раҳбарининг ўз ваколатлари даврида партия аъзолигини тугатиш мажбуриятини қонун билан белгилаб беришни таклиф қилди. «Ушбу меъёр сиёсий рақобатни кучайтиради, барча партияларнинг ривожланиши учун тенг шароит яратади», — деди Тўқаев.
2022 йил январь ойи бошида оммавий норозилик намойишлари погромларга айланди ва мамлакатнинг яқин тарихидаги энг йирик зўравонлик авж олишига олиб келди, Тўқаев нуфузли Хавфсизлик Кенгаши раиси лавозимини эгаллаганини эълон қилди. 5 январгача Хавфсизлик Кенгашига собиқ президент Нурсултон Назарбоев раҳбарлик қилган, кўпчиликнинг фикрича, у ушбу конституциявий орган орқали давлат аппаратига таъсир кўрсатишда давом этган.
Ғарбий Қозоғистонда январь ойи бошида бошланган ва газ нархининг кўтарилиши сабаб бўлган норозилик намойишлари бошқа минтақаларга ҳам тарқалди ва бир қатор шаҳарларда мустақилликнинг 30 йилидаги энг даҳшатли зўравонлик авж олишига айланди. Расмийларга кўра, мамлакат бўйлаб 10 мингга яқин одам ҳибсга олинган. Юзлаб одамлар терроризм, тартибсизликлар, қурол ўғирлаш ва бошқа жиноятларда гумон қилиниб ҳибсга олинган. Ҳибсга олинганларнинг аксарияти қийноққа солинганини хабар қилган.