Тожикистон расмийларининг бу баёнотга муносабати ҳозирча кузатилмаган. Ишончли манбаларнинг Озодий радиосига айтишича, охирги кунларда камида 9 нафар Афғонистон фуқароси Тожикистондан депортация қилинган.
“БМТ қочқинлар бўйича олий комиссарлиги таъқибдан қочиб ўз мамлакатига ўз хоҳишига қарши мажбуран қайтариш ноқонуний ва уларнинг ҳаётини хавф остига қўйиши ҳақида огоҳлантиради”, — дейилади агентлик 25 август куни эълон қилинган баёнотда.
Баёнотда қайд этилишича, сўнгги ҳодиса чоғида БМТ Қочқинлар бўйича Олий комиссарлигининг депортация қилишнинг олдини олишга уринишларига қарамай, беш нафар афғон, жумладан, уч болали оила ва уларнинг онаси 2022 йил 23 август сешанба куни Тожикистон жанубидаги Панжи Поён чегара пункти орқали Афғонистонга қайтарилган.
БМТ қочқинлар бўйича комиссарлиги Тожикистондан депортация қилинган афғон қочқинларининг умумий сони ҳақида маълумот бермади. Бир кун аввал Озоди радиоси манбалари сўнгги кунларда камида 9 нафар Афғонистон фуқароси ўз ватанларига мажбуран қайтарилгани ҳақида хабар берган эди.
Афғонистонлик қочқинларнинг яқинларига кўра, депортация қилинганларнинг баъзиларида БМТ Қочқинлар бўйича Олий комиссарлиги томонидан берилган бошпана изловчи гувоҳномалари бўлган. Бундай ҳужжат билан қанча афғон қочқинлари ўз ватанларига депортация қилингани ҳақида маълумот берилмаган.
“Тожикистон қочқинларни ҳибсга олиш ва депортация қилишни, одамлар ҳаётига аниқ хавф соладиган ҳаракатларни тўхтатиши керак”, - деди БМТ Қочқинлар бўйича Олий комиссарлигининг Халқаро ҳимоя департаменти директори Элизабет Тан.
Тожикистон расмийлари афғон қочқинларининг депортация қилинишига изоҳ бермаяпти. Тожикистон Ички ишлар вазирлиги матбуот марказининг 24 август куни Озоди радиосига маълум қилишича, йил бошидан буён Афғонистоннинг 32 нафар фуқаросига нисбатан мамлакатда бўлиш қоидаларини бузганликлари юзасидан баённомалар тузилган. “Уларнинг барчаси жаримага тортилган, ҳеч бири мамлакатдан чиқариб юборилмаган”, — дея қўшимча қилди матбуот маркази.
БМТ Қочқинлар бўйича Олий комиссарлиги ўз баёнотида 2021 йилдан буён қочқинларни ҳибсга олиш, қайтариб юбориш ва халқаро ҳимояга муҳтож шахслар ҳудудига кириш ҳуқуқини рад этиш билан боғлиқ кўплаб ҳолатлар қайд этилганини қайд этади.
Бирлашган Миллатлар Ташкилотига тегишли баёнотда хавфсизлик излаётган афғонлар Тожикистонда ҳимояланиш, адолатли ва самарали бошпана олиш жараёнидан фойдаланишлари кераклиги таъкидланади. Мажбурий қайтиш бошпана изловчиларни қайтиб келгандан сўнг таъқиб қилиш хавфига дучор қилади ва шунинг учун халқаро ҳуқуқнинг жиддий бузилиши ҳисобланади, дейилади.
“Биз Тожикистон ҳукуматини Афғонистондаги можаро ва таъқиблардан қочганларга ҳудудга кириш ҳуқуқини беришга ва депортацияни тўхтатишга чақиришда давом этамиз”, - дея қўшимча қилди БМТ Қочқинлар бўйича Олий комиссарлиги матбуот котиби Элизабет Тан.
Қочқинларнинг мажбуран қайтиши ҳақидаги хабарлар Тожикистонда яшовчи бошқа афғонларни ҳам жиддий безовта қилган. Улардан баъзилари депортация таҳдиди туфайли уйларини тарк этмаганликларини Facebookдаги саҳифаларида ёзишган.
2022 йилнинг ёзига келиб, Тожикистонда 8500 дан сал кўпроқ афғон қочқинлари ва бошпана изловчилар бор эди, дея хабар беради БМТ Қочқинлар бўйича Олий комиссарлиги. Улардан 5700 нафари ўтган августда Толибон ҳокимиятни қўлга киритганидан кейин келган. Кўпчилик афғон қочқинлари Тожикистонни транзит мамлакат сифатида кўради ва бу ердан Канада ёки Европа давлатларига боришга ҳаракат қилади. Ўтган йил давомида Тожикистондан 4000 га яқин афғон қочқинлари учинчи давлатларга кўчирилди, дея хабар беради БМТ Қочқинлар бўйича Олий комиссарлиги.