Ссылки доступа

Қозоғистон парламенти январь воқеалари иштирокчиларига амнистия тўғрисидаги қонун лойиҳасини маъқуллади


Қозоғистон парламенти (сенати) юқори ҳайъати пайшанба куни бўлиб ўтган ялпи мажлисда мамлакат президенти ташаббуси билан январь воқеалари иштирокчиларига нисбатан бир марталик амнистияни маъқуллади.

Қонун лойиҳасини ишлаб чиқувчиларга кўра, амнистия 1500 га яқин кишига тааллуқли бўлиши мумкин.

Сенат депутатларининг маълум қилишича, январь воқеалари бўйича 1112 нафар шахс судланган, улардан 128 нафари озодликдан маҳрум этилган. Қонун лойиҳаси қабул қилингандан кейин “40 дан ортиқ маҳкум” қамоқхоналардан, “яқин олти ой ичида эса “50 га яқин киши” озод қилинади, деди Сенат депутати Владимир Волков. У президентнинг ҳуқуқ-тартибот идоралари ходимлари ҳам амнистияга тортилиши ҳақидаги гапларини такрорлади. “Булар нафақат холис адолатга, балки жамиятнинг меҳр-шафқатига умидвор юртдошларимиздир”, деган эди Қозоғистон президенти Қасим-Жўмарт Тўқаев 1 сентябрь куни ўз «мурожаати»да.

Ҳуқуқ фаоллари ҳукумат амнистиядан тинч аҳолини отган ва маҳбусларни қийноққа солган хавфсизлик кучларини жавобгарликдан четлаб ўтиш учун фойдаланиши мумкинлигидан хавотирларини қайта-қайта билдиришган.

Қозоғистон Бош прокурори ўринбосари Асет Чиндалиевнинг бугун маълум қилишича, хавфсизлик хизмати ходимларига “Ҳокимият ёки ваколатни суиистеъмол қилиш” ва “Қийноқ” моддалари бўйича айблов қўйилган. “Олти киши қийноқлар натижасида вафот этди. Ҳозирда уч кишининг ўлими ҳолатлари бўйича тергов якунланди. Айбланувчилар ҳозир иш билан танишмоқда, - деди Чиндалиев Озодлик мухбирининг Сенат чоғида хавфсизлик кучлари орасида қотилликда айбланувчилар бор-йўқлиги ва бундай айбланувчиларга амнистия қўлланилиши мумкинми, деган саволига жавоб берар экан.

Ҳукумат хавфсизлик кучларининг одамларга қарата ўқ узган ҳаракатларини ҳокимият ёки мансаб ваколатини ҳаддан ташқари ошириб юбориш деб ҳисоблайдими, деган саволга у ижобий жавоб берди. Бош прокуратура матбуот котиби “одам ўлдириш”да айбланиб, қанча одам амнистия қилиниши мумкинлигига аниқлик киритмади.

4 дан 7 январгача ҳибсга олинган фуқаролар амнистияга тушади. “Амнистия тўғрисида”ги қонун лойиҳасининг нормаларида жиноий ҳуқуқбузарликлар ҳамда кичик ва ўрта оғирликдаги жиноятлар содир этган тартибсизликлар содир этган шахсларни жазодан озод этиш, шунингдек, оғир ва ўта оғир жиноятлар учун қамоқ муддатини тўртдан уч қисмга қисқартириш ҳамда мос равишда ярми. Террорчилик, экстремистик, коррупция, давлатга хиёнат, оммавий тартибсизликлар уюштириш ва қийноқлар содир этган шахслар амнистияга тортилмайди.

“46 киши терроризмда гумон қилинмоқда. Қозоғистон фуқаролари ҳам бор [бошқа давлат фуқаролари ҳам бор]. Жиноят содир этганлар орасида хориж фуқаролари ҳам борлиги ҳақида аввал хабар берган эдик”, — деди Чиндалиев.

“Ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари билан алоқаси бўлмаган бегона шахсларнинг терговда иштирок этишига рухсат берилмайди”, деди Бош прокурор ўринбосари сўнгги пайтларда мустақил тергов ўтказиш бўйича халқаро чақириқларни изоҳлар экан. У маҳаллий қонунларга ишора қилди.

Расмий маълумотларга кўра, Қозоғистонда январь воқеалари чоғида 238 киши ҳалок бўлган, уларнинг аксарияти тинч аҳоли эди – расмийлар 19 нафар хавфсизлик ходими ҳалок бўлганини маълум қилган. Ўлганларнинг умумий сонидан олти киши ҳибсда - қийноқлардан вафот этган. Қозоғистонлик инсон ҳуқуқлари ташкилотлари ва халқаро инсон ҳуқуқлари ташкилотлари Остонани “Қонли январь” воқеалари юзасидан мустақил халқаро тергов ўтказишга чақирди ва халқаро экспертларни қабул қилишни таклиф қилди. Оқорда бу чақириқларни рад этди.

XS
SM
MD
LG