Бу Беларус дарахти санкцияларни четлаб ўтиб, Европа Иттифоқига киришда давом этаётганини кўрсатиши мумкин, деб ёзади Беларусия тергов маркази (БТМ) ўзининг янги тадқиқотида.
БТМ Белоруссиянинг ёғочга ишлов бериш маҳсулотларига 44-код бўйича (арраланган ёғоч ва тахталар, фанера ва сунта, ёғоч гранулалари ва брикетлар) санкциялар кучга кириши биланоқ, Қозоғистондан Европа Иттифоқига ушбу маҳсулотлар экспорти 74 баравар кўпайганини аниқлади. Қирғизистондан эса – 2021 йилнинг шу даврига нисбатан қарийб 18 минг марта. Ва бу ҳар икки давлат ёғоч экспортига вақтинчалик чекловлар киритганига қарамасдан.
Россия Қирғизистон ва Қозоғистон орқали харид қилиш орқали Европа Иттифоқи санкцияларини четлаб ўтиш учун худди шундай усуллардан фойдаланаётгани аввалроқ «Озодлик» радиоси журналистлари томонидан аниқланган эди.
Европа Иттифоқида Полша, Литва, Латвия, Германия ва Нидерландия терговчиларга кўра, санкцияларни четлаб ўтган Беларус ёғочининг асосий харидорлари бўлган.
Чекловлар жорий этилишидан олдин Полша Беларусдан БЛК Традинг (Беларус ўрмон компанияси) орқали ёғоч сотиб олди. БЛК Традинг етказиб берувчилари тўққизта беларуслик ишлаб чиқарувчилар, IKEA эса компаниянинг мижозлари қаторида эди. Ҳозирда БЛК Традинг, терговчилар аниқлаганидек, санкциялардан олдин импорт қилинган Беларус ёғочга ишлов бериш маҳсулотларининг қолдиқларини сотмоқда ва Қозоғистондан етказиб беришни аллақачон йўлга қўйган.
Беларус ёғочининг асосий импортчиларидан бири бўлган Литва ҳам ўз эътиборини ушбу маҳсулотни Қозоғистон ва Қирғизистондан етказиб беришга қаратди.
Терговчилар аниқладиларки, Беларус ёғоч ишлаб чиқарувчилари ўз маҳсулотларини Европа Иттифоқи мамлакатларига Қирғизистон ва Қозоғистон орқали товарларни билвосита реэкспорт қилиш схемаси бўйича етказиб беришни йўлга қўйган.
Ушбу фаолият билан шуғулланадиган компаниялардан бири Беларусиянинг "Сифат стандарти" экспертиза марказидир. У билвосита реэкспорт учун воситачи сифатида Қирғизистоннинг "Сертификат КейДжи" фирмасини тавсия қилади. Маълум бўлишича, бу компания беларуслик ёғоч ишлаб чиқарувчиларга ўз маҳсулотлари учун Қирғизистон ҳужжатларини олишга ёрдам беради ва шу тариқа Европа Иттифоқи божхоналарини расмийлаштиради.
Ўрта Осиёдан ёғоч етказиб беришнинг кескин кўпайишига биринчи бўлиб Литва одатлари эътибор қаратди. Уларга кўра, Беларус ва Россия маҳсулотларини олиб киришда улар гўёки Қозоғистон ёки Қирғизистондан сотиб олингани ҳақида божхона декларацияси тақдим этилади.