Бу ҳақда Euromonitor International тадқиқот компанияси ҳисоботига таяниб, РБК ёзмоқда.
Ҳисобот муаллифлари ҳавола қилган Евростат маълумотларига кўра, санкциялар жорий қилинганидан кейин Европадан Россияга экспорт 2022 йилнинг мартидан ноябригача бўлган даврда 2021 йилнинг шу даврига нисбатан 47 фоизга қисқарган ва 36,3 миллиард еврони ташкил қилган. Шу билан бирга, Европа товарлари экспорти Россияга қўшни Беларус, Арманистон, Қозоғистон, Грузия, Ўзбекистон ва Қирғизистон каби давлатларга 2022 йилнинг шу даврига нисбатан худди шундай 48 фоизга ўсди ва 20,3 миллиард еврони ташкил этди.
Россия собиқ СССР давлатлари орқали контрабанда ва харидлар орқали санкцияларни четлаб ўтиш учун Европа Иттифоқидан товарларнинг реэкспортидан фаол фойдаланаётгани ҳақида Озодлик радиоси аллақачон хабар берган эди. Энди бу маълумотлар расмий, рақамли тасдиқни олди.
Euromonitor International таъкидлашича, Европа Иттифоқидан собиқ СССР мамлакатларига экспортнинг асосий ўсиши Россияга қарши санкциялар остида қолган товарларга тўғри келди - бу 95% ни ташкил этди. Ушбу товарларнинг Россияга экспорти 71 фоизга камайди. Масалан, 2021 йил ноябрь ойида ушбу турдаги товарларнинг Беларус, Арманистон, Грузия, Қозоғистон, Ўзбекистон ва Қирғизистонга жами экспорти бор-йўғи 500 миллион еврони ташкил этган бўлса, 2022 йил ноябрида бу кўрсаткич уч баробарга ошиб, 1,5 миллиард еврони ташкил қилди.
Euromonitor International эксперти Ваидотас Землис-Балевичюснинг фикрича, собиқ СССР мамлакатларига Европа экспортининг кескин ўсишининг муҳим қисми Россия бозорига тушади: Россиянинг қўшнилари унга Европа санкцияларини четлаб ўтишга ёрдам беради. Шу асосда Euromonitor International Евроиттифоқ санкциялари дастлаб кўзда тутилганидек ишламаяпти, аксарият Европа мамлакатларида Россия қўшниларига жўнатилаётган товарларни экспорт назорати билан боғлиқ муаммолар бор, деган хулосага келади.
Ўтган йили собиқ СССР мамлакатларига экспорт ҳажмининг ўсиши бўйича Кипр, Греция, Люксембург, Эстония, Литва, Чехия ва Руминия етакчи бўлди. Бу мамлакатлар, ҳисобот муаллифлари таъкидлаганидек, белгиланган муддат ичида етказиб бериш ҳажмини 100 фоиздан 550 фоизгача оширган.
Euromonitor International Европа товарларини учинчи давлатлар орқали Россияга етказиб беришнинг ҳозирги даражасини ойига тахминан 700 миллион еврога баҳолайди. Бироқ, бу 2021 йилга нисбатан сезиларли даражада паст, ўшанда Европа Иттифоқидан товарларни етказиб бериш даражаси ойига 2,7-2,8 миллиард эврони ташкил қилган.
Аввалроқ Европа Иттифоқи кенгаши Россиянинг банк, молия ва энергетика соҳаларига тегишли иқтисодий санкцияларни 2023 йил 31 июлгача узайтирган эди. Ҳозирги вақтда ушбу чеклов чоралари савдо, молия, технология ва иккиламчи мақсадлардаги товарлар, саноат, транспорт ва ҳашаматли товарларга чекловларни ўз ичига олган кенг кўламли тармоқ чораларидан иборат.