Жуырда БҰҰ-ның жұмыс тобы "Қаңтар оқиғасы кезінде жаппай тәртіпсіздік ұйымдастырды" деген айыппен 6 жыл шартты жаза алған Жанболат Мамайдың ісі бойынша есеп әзірлеп, оны "жөн-жосықсыз бостандығынан айырған" дегенқорытындыға келген еді.
«Қазақстан - БҰҰ Адам құқықтары жөніндегі пактісі мен басқа да құжаттарға қол қойған және әр түрлі мәселе бойынша БҰҰ есеп беретін мемлекет. Яғни, Қазақстан БҰҰ-дан оқшаулана алмайды және оның Жанболат Мамайға қатысты нақты талаптарын орындауға міндетті», - деді Жанболат Мамайдың әйелі, белсенді Инга Иманбай.
Жұмыс тобы есебінде Қазақстан заңнамасын халықаралық нормаға сәйкестендіру мәселесін көтерген болатын. Құқық қорғаушы Анар Ибраева бұл кейс бір Мамайдың емес, елдегі басқа да азаматтардың құқығын қорғауға негіз бола алады деп есептейді.
«Бұл жерде жалғыз Жанболат Мамай ғана емес, Қазақстанда жұмыс істейтін басқа да тәуелсіз журналист пен белсендінің құқығы қорғалады. Өйткені есепте Қазақстан заңдарын халықаралық нормаға сәйкестендіру туралы талап бар. Осылайша біз жалқыдан, жалпының мәселесін шешуге үлес қосып жатырмыз» деді.
Инга Иманбай Қазақстан билігінің БҰҰ-ның жұмыс тобының талаптарын толық орындайды дегенге күмәні барын жасырмады. Бірақ ескермесе, халықаралық деңгейде елдің беделіне нұқсан келетінін президент Қасым-Жомарт Тоқаев жақсы түсінеді дейді.
«Жанболатқа қатысты шешімнің салмағын, оны орындамаса Қазақстанға келетін салдарын БҰҰ-да қызмет еткен президент Тоқаев бір адамдай біледі деп сенемін. Бірақ Тоқаев өзінің саяси оппонентінің құқығын қалпына келтіреді деу әрине, иллюзия. Оны орындату, қажет болса мәжбүрлеуге барлық әрекетті жасаймыз», - деді журналист баспасөз мәслихатында.
Мамырдың басында БҰҰ-ның жөнсіз ұстаулар туралы жұмыс тобы тіркелмеген "Демпартия" жетекшісі, оппозициялық саясаткер Жанболат Мамайдың алты жылға бас бостандығының шектелуін жөнсіз деп танып, Қазақстан үкіметінен оны дереу босатуды әрі халықаралық құқыққа сай өтемақы төлеуді талап еткен.
Жұмыс тобы істің мән-жайын ескере келе билікті Мамайдың ісін тәуелсіз тергеуге және оның құқығын бұзған жауаптыларға тиісті шара қолдануға шақырған.
Бұған дейін халықаралық бірнеше құқық қорғау ұйымы Мамайға шыққан үкімді сынап, Қазақстан билігін сот шешімінің күшін жоюға шақырған.
Жанболат Мамай 10 сәуірде Қаңтар оқиғасы кезінде жаппай тәртіпсіздік ұйымдастырды, билік өкілін қорлады, жалған ақпарат таратты деген айыптар бойынша алты жыл шартты жазаға кесілген. Үкімге сай оған осы жылдар аралығында журналистік және қоғамдық саяси жұмыстармен айналысуға тыйым салынған. Белсенді өзіне тағылған айыптардың бірде-бірін мойындамаған және мұның саяси астары бар деген еді. Ресми Астана елде саяси қудалау барын жоққа шығарады.