Тожикистон Олий суди статистика бўлими раҳбари Аҳлиддин Меликзода февраль ойида Душанбеда бўлиб ўтган матбуот анжуманида маълум қилишича, ўтган йили 14 нафар айбланувчи умрбод қамоқ жазосига ҳукм қилинган, бу 2021 йилдагидан олти нафарга кўп.
Умрбод қамоқ жазосига ҳукм қилинган ўн нафари Тоғли Бадахшон мухтор вилоятида туғилганлар. Булар Толиб Аёмбеков, Мунаввар Шанбиев, Холбаш Холбашев, Ғуломали Аёмбеков – Толиб Аёмбековнинг ўғли Хайримамад Дўстмамадов, Аслан Гулобов, Ниёзшо Гулобов, Нажмиддин Шержономила Шомадринов ва Палатжоновна Шомадринов.
Тожикистон ҳукумати уларни террорчилик, қасддан одам ўлдириш ва давлатга хиёнатда айблаган. Умрбод қамоқ жазосига ҳукм қилинганларнинг яқинлари уларни айбсиз деб билади.
Мухолифатчи сиёсатчи Алим Шерзамонов ТБМВ воқеалари туфайли ҳибсга олинганларга умрбод қамоқ жазоси берилишини адолатсизлик деб ҳисоблайди.
“Умрбод қамоқ жазосига ҳукм қилинган маҳбусларнинг қамоқда сақланаётган шароитлари ҳақида қариндошларининг хабари йўқ. Уларни нафақат Қизил Хоч ходимлари, балки БМТга ҳам кўришга рухсат берилмаган. Улардан бири Имом Шоимширинов ҳеч қандай жиноят содир этмаган”, — дейди Шерзамонов.
Мутахассисларнинг фикрича, умрбод қамоқ жазолари сонининг ортиши Тожикистон расмийларининг қўрқув муҳитини яратишга уринишлари ва шу орқали мухолифат тарафдорлари ва фуқаролик фаолларига босим ўтказишга уринишлари билан боғлиқ.
Адвокат, “Бузургмеҳр” жамғармаси раҳбари Жамшед Ёровнинг айтишича, фаоллар ва мухолифатчиларга қарши суд жараёнлари ёпиқ эшиклар ортида ўтмоқда, шунинг учун нафақат ушбу моддалар бўйича иш қўзғатиш учун асослар, балки тергов ва суд жараёнининг ўзи ҳам жиддий шубҳалар уйғотади.
Тожикистонда умрбод қамоқ жазоси 2004 йилда, ўлим жазоси бекор қилинганидан кейин жорий қилинган. У фақат Тожикистон Жиноят кодексининг бир қанча моддалари – терроризм, оғирлаштирувчи ҳолатлар билан қасддан одам ўлдириш, давлатга хиёнат қилиш, вояга етмаганларни зўрлаш бўйича қўлланилади.
Ҳозирча умрбод қамоқ жазосига ҳукм қилинганларнинг аниқ сони номаълум. 2017 йилнинг июль ойи ҳолатига кўра, Тожикистонда 80 киши умрбод қамоқ жазосини ўтамоқда. Айни дамда умрбод қамоқ жазоларини, хусусан, Тожикистон Миллий гвардияси собиқ қўмондони Ғаффор Мирзоев, таниқли халқ қўмондони Лангари Лангариевнинг укаси Сухроб Лангарев, Саидумар Хусайний ва собиқ депутат Маҳмадали Хаит ўтамоқда.