Бузилишлар ҳақида ёзган блогер ва журналистлар эса босимлар остида қолгани ўртага чиқмоқда.
“Ҳозир Бухорода содир бўлаётган воқеа ақл бовар қилмайдиган жиноятдир ва бу бузишлар Ўзбекистон тарихига энг қора кунлардан бири сифатида киради”, - деди исми очиқланмаслигини сўраган ўзбекистонлик блогер.
Журналист Муҳрим Аъзамхўжаев эса “Бухоро марказида бир дунё иморатларни бузиб, ўрнига ясама тарихий шаҳарча қурмоқчи бўлаётганлар - Бухоронинг ҳам, Ўзбекистоннинг ҳам душманлари”, деб ёзди.
Блогер Отабек Бакировнинг ёзшича, “Бухорода 2024 йил 26 февраль Тошкентда 2009 йил 13 ноябрда сквердаги дарахтларни кесишнинг бошланиши каби эсда қолади ва тарихга қора саҳифа бўлиб киради”.
Озодликка Бухородаги бузилишлар ҳақида гапирган камида тўрт нафар блогер ўзларига нисбатан кучли босимлар бошланганини айтиб, уларнинг сўзларини эфирга бермасликни сўрашди.
“Менга таҳдидлар бўляпти. Сиздан ўтиниб сўрайман, гапларимни эфирга берманг, мени тушунасиз деган умиддаман”, - деди Озодлик билан суҳбатда исми сир қолишини сўраган блогер.
Alerte Héritage ташкилоти қадимий шаҳар марказидаги бузилишларни Бухоронинг ўтган аср бошида Михаил Фрунзе қўмондонлигидаги қизил армия тарафидан бомбаланиши воқеасига қиёслади.
“Бухоро Мирзиëев даврида яна бир марта бомбаланмоқда”, дея бонг урди ташкилот.
Alerte Héritage Ўзбекистон раҳбариятига мурожаат қилиб “бу куппа- кундузи бўлаëтган вайронгарчиликлар”ни тўхтатишни талаб қилди.
“Снослар ЮНЕСКО билан келишилмасдан бошланди. Бу дегани Бухорони вайрон қилиш қонунга зид ва халқаро келишув ҳамда республика ўз зиммасига олган мажбуриятларга риоя қилмаслик, дегани. Немислар Сталинградни ҳам бунчалик вайрон қилмаган. Бухоро юз йил олдин бир марта ўрислар тарафидан бомбаланганди¸ энди эса Бухорони янги Ўзбекистон мулозимлари вайрон қилмоқда. Стоп!!!”, дейилади ташкилот баёнотида.
Хабарларга кўра, Бухоро марказида сунъий этнографик сайёҳлик мажмуаси қурилиши учун ер очиш мақсадида шаҳарнинг тарихий қисмига туташ буфер ҳудудда жойлашган биноларни бузиш 26 февраль куни бошлаб юборилган.
Бузилаётган бинолар орасида икки йил аввал таъмирланган спорт мажмуаси, ўзбекистонлик машҳур меъмор Рихард Блезэ лойиҳаси асосида ўтган асрнинг етмишинчи йилларида совет модернизми услубида қурилган вилоят ҳокимлиги биноси, Бухоро ихтисослаштирилган санъат мактаби ҳам бор.
Бузилиши бошланган маъмурий биноларнинг бир қисми, жумладан, вилоят ва шаҳар ҳокимликлари ҳамда вилоят прокуратураси биноларини ҳозирги пайтда қурилиши давом этаётган “Бухоро-сити”га жойлаштириш режаланган. Санъат мактаби эса, собиқ пахта заводи ётоқхонасига вақтинча кўчирилган.
Бухоро шаҳар ҳокимлиги илгари якуний қарор ЮНЕСКО хулосасини олгандан кейин қабул қилиниши ва қурилиш ишлари шундан сўнггина бошланишини билдирган эди.
Ўтган ҳафта узоқ давом этган сукутдан сўнг, ЮНЕСКОнинг Ўзбекистондаги ваколатхонаси раҳбари Сара Ношади Бухоро марказининг бузилиши юзасидан баёнот берди:
"ЮНЕСКО Бухоронинг Бутунжаҳон мероси объекти сақланиш ҳолатини, шу жумладан, буфер зонасида потенциал қурилиш режаларига нисбатан фуқаролик жамияти томонидан билдирилган хавотирларни диққат билан кузатиб бормоқда. Бутунжаҳон мероси маркази қўшимча маълумотларга эга бўлиш ва вазиятга ойдинлик киритиш учун Ўзбекистон расмийларига мурожаат қилди.
Бутунжаҳон мерос маркази маҳаллий расмийлар Бутунжаҳон мероси конвенцияси бўйича ўз мажбуриятларини бажаришига ҳамда навбатдаги сессияси 2024 йил июл ойида бўлиб ўтадиган Бутунжаҳон мероси қўмитасини аввалдан огоҳлантирмасдан ва унинг баҳолашисиз ҳеч қандай бузиш - қурилиш лойиҳаларини амалга оширмаслигига умид қилади.
ЮНЕСКО ушбу объектнинг Бутунжаҳон мислсиз қийматини сақлаб қолишда экспертиза ҳамда кўмагини тақдим этишга ҳамиша тайёр”, дейилади баёнотда.
Фаоллар фикрича, шаҳарда қурилиши режаланаётган сунъий этнографик сайёҳлик мажмуаси қадимий Бухорони нафақат ўзига хослигидан маҳрум қилиши, балки Умумжаҳон маданий мероси рўйхатидан ўчирилиш таҳдидлари остида қолдириши мумкин.
"Бухоро Туризм маркази” қурилиши, маҳаллий матбуотдаги хабарларга кўра, Озодликнинг қатор суриштирувлари қаҳрамони Бахтиëр Фозиловга тегишли ENTER Engineering ширкатига берилган. Озодлик тасарруфидаги ҳужжатларга кўра, Бахтиëр Фозилов оффшордаги фирма орқали ушбу ширкатнинг 51 фоиз акциясига эгалик қилади.
Ҳукуматнинг Бухорода халқаро “Туризм маркази” қуриш режаси ҳақида дастлаб 2022 йилнинг 26 декабрида бош вазир Абдулла Арипов ўтказган йиғилишда эълон қилинганди.
Арипов ўша пайтда лойиҳа қурилиши учун 32,6 гектар майдондаги 29 та давлат ташкилоти ва хусусий мулкдорларга тегишли биноларни бузиб, бошқа жойга кўчиришни маъқуллаган.