Бошқа томондан, йигирма йиллик танаффусдан сўнг Европа тикланиш ва тараққиёт банкининг (ЕТТБ) қайтиши сармоя ва кредитга чанқоқ ҳукуматнинг глобал иқтисодий алоқаларни кенгайтиришга интилаётганини кўрсатади. Мирзиёевнинг ўтмишдоши Каримов даврида бу каби интилиш йўқ эди.
Конституциявий ўзгаришлар қабул қилинган референдумдан бир ҳафта ўтиб, 9 июль куни муддатидан олдин президентлик сайловлари ўтказилиши эълон қилинди.
Мухолифатсиз ўтган референдумнинг муҳим оқибатларидан бири Мирзиёевга президент сайловларига яна янгидан номзодини қўйишига йўл очилгани бўлди. 65 ёшли Мирзиёев камида 2037 йилгача ҳукмронлик қилиши мумкин. Бу вақтга келиб у салкам 21 йил лавозимда бўлади. Конституцияни ўзгартириш орқали ҳокимиятда қолиш Каримов чорак аср мобайнида ишлатиб келган усул эди.
Бироқ сўнгги йилларда кенгайиб бораётган 35 миллионлик бозорни кўзлаётган кўплаб хорижий компаниялар учун сайлов натижалари унчалик катта муаммо эмас, дейди S&P Global Market Intelligence бош таҳлилчиси Алекс Меликишвили.
Аслини олганда, Мирзиёевнинг ғалабаси “Ўзбекистонда сиёсий барқарорлик ва сиёсатнинг узлуксизлигини таъминлайди, хорижлик сармоядорлар бозорга кириш ҳақида ўйлаганда бунга эътибор қаратади”, дейди у.
16 май куни ЕТТБнинг уч кунлик йиллик йиғилиши бошланган Самарқанд шаҳри бир вақтлар Шарқ ва Ғарбни боғлаган Ипак йўлидаги муҳим марказ бўлган. Ҳозирда бу шаҳар Ўзбекистоннинг туризм марказига айланмоқда.
Ўзбекистон охирги марта 2003 йилда Тошкентда ЕТТБнинг йиллик саммитига мезбонлик қилган ва ўшанда саммит халқаро жанжалга айланиб кетган эди.
Мирзиёев 17 май куни ЕТТБ Бошқарув кенгашига мурожаат қилар экан, Каримовни тилга олмаса ҳам, 2003 йилги йиғилишни аниқ эсга олди.
“Шу ўринда бир фикрни алоҳида таъкидлаб айтмоқчиман: Бугунги Ўзбекистон – кечаги Ўзбекистон эмас.
Олти йил муқаддам бошлаган қатъий ислоҳотларимиз натижасида мамлакатимизнинг қиёфаси бутунлай ўзгарди. Бугун сиз, азизларни мутлақо янги муҳитда – дунёга кенг очилаётган, барча соҳаларда ҳамкорлик учун тайёр бўлган Янги Ўзбекистонда қабул қилаётганимиздан ғоят мамнунмиз”, – деб айтди президент.
Ўзбекистон, шубҳасиз, ЕТТБ учун очиқ. 2022 йилда банк лойиҳаларнинг ўзига 900 миллион доллар сарфлади, бу Марказий Осиёнинг бошқа давлатларига киритилган сармоядан анча кўп. Мамлакат мустақилликка эришганидан бери банк киритган 4 миллиард долларнинг 3 миллиарди Мирзиёевнинг олти йиллик бошқаруви даврига тўғри келади.
Айни пайтда, ўтган йили экологик вайрон бўлган Қорақалпоғистонда норозилик намойишларининг қаттиққўллик билан бостирилиши кўпчиликни жорий ва собиқ президентлар ўртасидаги фарқ борасида ўйлантириб қўйган.
2003 йилдаги анжуманга қиёслаганда, ўша пайт HRW ташкилоти мамлакатда 60 дан ортиқ нодавлат ташкилотлари фаолият олиб борганини айтган. Бу сафар Ўзбекистондан атиги бир неча нодавлат ташкилотлари иштирок этди. Бу бир жиҳатдан, Каримов ҳукмронлигининг охирги йилларида нодавлат ноҳукумат ташкилотларини рўйхатдан ўтказиш қанчалик қийинлашганини кўрсатса, иккинчи томондан, бу борадаги тўсиқлар ҳануз сақланиб қолаётганини намойиш қилади.
Мирзиёев ЕТТБдаги нутқидан сўнг дарҳол Хитойнинг Сиан шаҳрига 18-19 май кунлари бўлиб ўтадиган “Хитой-Марказий Осиё” саммитига йўл олди. Унинг 5+1 форматидаги дебюти ўтган йили онлайн шаклда ўтказилган эди.
Бу саммит президентнинг шу ой бошида Германияга сафаридан кейин ва июнь ойида режалаштирилган Италияга сафаридан олдин бўлди. У сайловолди ташвиқот кунлари ўтиб кетишидан кўп ташвишланмаса ҳам бўлади.
9 июль куни амалдаги президент ҳукуматга мухолифлик тажрибасига эга бўлмаган, аксинча, унинг қўл остида ишлаган номзодлар билан беллашади. Мирзиёев номзоди Ўзбекистон Либерал-демократик партиясидан кўрсатилгани ўзгаришдан кўра давомийликка далолат қилади.
Ўз навбатида, Мирзиёев администрацияси мулозимлари янада кўпроқ ривожланиш ҳақида гапирмоқда. Администрация раҳбарининг ўринбосари Комил Алламжонов шу ҳафта бошида берган изоҳида Ўзбекистонда сўз эркинлиги даражасига 10 баллдан 5,5 балл бериб, “қилиниши керак бўлган ишлар хали кўп" деб айтган.
Ўзбекистон жорий ойда “Чегара билмас мухбирлар” ташкилотининг матбуот эркинлиги бўйича йиллик рейтингида 180 мамлакат орасида 137-ўринга тушиб кетди, бу ўтган йилги рейтингдан тўрт поғона пастдир.
Аммо ногиронлар ҳуқуқлари бўйича тошкентлик фаол Дилмурод Юсупов фикрича, эркинликлар сўниб бораётганини билиш учун рейтингга қарашга ҳожат йўқ.
“Сиз буни ўз кўзингиз билан кўришингиз мумкин. Одамлар ўз-ўзини цензура қилишни бошлаган, – деди у Озодлик билан суҳбатда. – 2017 йилда эркинлик ҳавоси бор эди. Аммо ҳозир репрессия яқинлашаётганга ўхшайди”.