Бу ҳақда Эрон инсон ҳуқуқлари ташкилоти хабар бермоқда.
Эронда норозилик намойишлари сентябрь ойи ўрталарида курд озчилигидан бўлган 22 ёшли аёллар ҳуқуқлари фаоли Маҳса Амини ўлими ортидан бошланган. У ҳижобда бўлмагани учун полиция ўринбосари томонидан ҳибсга олинган ва калтакланган. Орадан бир ҳафта ўтиб, норозилик намойишлари Эроннинг ўттиздан ортиқ шаҳри, жумладан, мамлакат пойтахти Теҳронни қамраб олди.
Зоҳиданда намойишчилар 15 ёшли қизни зўрлагани хабар қилинган полиция бошлиғини ҳам жазолашни талаб қилишди. 30 сентябрь, жума куни шаҳар аҳолиси ўз норозилигини билдириш учун полиция бўлимига йиғилди. Улардан баъзилари бино томон тош отган, видеода полиция машинаси ёнаётгани тасвирлари ҳам бор. Улар станциядан тўпланганларга ва уларнинг тепасида айланиб юрган вертолётдан ўт очган. Кейинроқ Эрон расмийлари воқеани полиция бўлимига қилинган “террор ҳужуми” деб атади. Қатл натижасида, турли манбаларга кўра, 19 дан 58 гача одам ҳалок бўлган, юзлаб одамлар яраланган.
Минглаб эронликлар полиция зўравонлигига ва кенгроқ айтганда, Эрон расмийларининг мухолифатни шафқатсиз бостиришига қарши норозилик намойишларида давом этмоқда. Намойишлар бошиданоқ аёллар ҳижобларини йиртиб, баъзилари эса уларни омма олдида ёқиб юборишган, шунингдек, норозилик сифатида сочларини кесишган. Ижтимоий тармоқларда полиция бўлимлари ва машиналар ёнаётгани акс этган видеолар ҳам тарқалмоқда.
Эрон хавфсизлик кучлари намойишчиларни ов милтиғи ва бошқа металл тўплар билан ўққа тутмоқда, кўздан ёш оқизувчи газ ва сув пуркагичлардан фойдаланиб, уларни калтаклар билан уришмоқда. Эрон ҳукумати интернетга киришни чеклади. Улар Амини ўлимини текширишга ваъда беришади, аммо намойишчиларнинг бошқа талабларини бажаришдан бош тортишади.
Расмийлар норозилик намойишларини чет эллик кучларнинг аралашуви, аралашган давлатлар номини аниқ айтмаган ҳолда ва Аминининг ўлимидан жамоат тартибсизликларини қўзғатиш учун фойдаланган хориждаги мухолифатни айблади. Бундай риторика кўплаб авторитар давлатлар раҳбарлари томонидан қўлланилади, уларнинг фуқаролари ўз ҳуқуқларини ҳурмат қилиш ва кенгайтиришни талаб қилиб, норозилик намойишига чиқадилар.
1 октябрь, шанба куни дунёнинг кўплаб шаҳарларида аёллар зулмига қарши норозилик билдирган эронликлар билан бирдамлик маршлари бўлиб ўтди.
1979 йилдаги Эрон инқилобидан кейин қабул қилинган қоидаларга кўра, аёллар жамоат жойларида камтарона кийинишлари, ҳижоб ва узун бўш халат кийишлари шарт. Қоидалар эркаклар ва аёлларни ўз ичига олган вице-полиция томонидан амалга оширилади.
Эроннинг собиқ президенти Ҳасан Руҳоний вице-полицияни “ҳаддан ташқари тажовузкорликда” айблади. 2017 йилда полиция бошлиғи кийиниш қоидаларини бузган аёллар энди ҳибсга олинмаслигини айтган эди.
2021 йил августидан, Иброҳим Раиси президентлиги бошланганидан бери вазият яна ёмонлашди. БМТнинг Инсон ҳуқуқлари бўйича бошқармаси хабар беришича, вице-полиция ёш аёлларни ҳақорат қилмоқда, уларга шапалоқ уради, калтаклар билан уриб, полиция машиналарига мажбурлаб чиаради.