Андижон, Самарқанд ва Хоразм вилоятларидаги уч мактабнинг сайлов билан банд бўлган раҳбарлари ҳар бир мактабдан бир неча нафардан ўқитувчи сайлов комиссияси ишига жалб этилганини эътироф этди. Уларнинг айтишича, ўқитувчилар асосий иш жойидан озод қилинган, улар ўтиши керак бўлган дарсларни бошқа ўқитувчилар ўтмоқда.
Марказий сайлов комиссиясининг очиқ ҳужжатларидан 24 октябрда ўтказиладиган президент сайловининг асосий юки мактабларга тушаётгани маълум бўлди.
Президент сайлови педагогларнинг турли даражадаги йиғилишлари кун тартибининг асосий масаласига айланганига оид дастлабки хабарлардан бири Андижондан келган:
“Шу кунларда Андижон туман халқ таълими бўлими мудири турли топшириқлар билан мактаб директорларини билан йиғиб мажлис ўтказмоқда. Ҳозир мактаб директорларининг аксарияти сайлов участкасида масъул қилиб тайинланган...”
Андижон вилоятининг бошқа тумани – Олтинкўлдан келган хабар муаллифи ўқитувчи эканлигини билдирар экан, ўзи ишлайдиган мактабдаги вазият ҳақида ёзади:
“Олтинкўл туманидаги ... (мактаб рақами Озодликка маълум) ўқитувчиларини сайловга ўтказишган. Дарслар ўтилмаяпти. Болалар келажаги нима бўлади? Сайловга олиш шартмиди ўқитувчиларни?! Ё ўрнига бошқа ўқитувчи қўйиб қўйсин!”.
Ўзбекистон Республикаси Марказий сайлов комиссияси қарорига биноан участка сайлов комиссиялари округ сайлов комиссияси томонидан сайловга камида 40 кун қолганида тузилади. Озодлик суҳбатлашган комиссиялар аъзоларининг айтишича, “ўқитувчилар бу ишга жалб этилганига 40 кунча бўлиб қолди”.
Ўзбекистон Республикаси Сайлов кодексининг овоз бериш учун ҳамда участка сайлов комиссиялари учун биноларни ажратишни тартибга солувчи 49-моддасида:
“Давлат органлари, корхоналар, муассасалар, ташкилотлар сайловга тайёргарлик кўриш ва уни ўтказиш учун зарур бинолар ва жиҳозларни сайлов комиссиялари ихтиёрига бепул бериб туриши шарт”, дея қайд этилган.
Яъни Кодексда сайловлар мактабларда ўтказилади, деган меъёр йўқ. Бироқ амалда Ўзбекистонда сайлов участкаларининг тақрибан 80 фоизи мактаблар ва бошқа ўқув юртларида жойлаштирилади.
Масалан, Марказий сайлов комиссияси расмий сайти сайлов участкалари тўғрисидаги маълумотлар саҳифасининг Қорақалпоғистонга оид қисмининг биринчи бетида кўрсатилган 20 та сайлов участкасидан 18 таси мактабларда, 1 таси техникумда жойлашган.
Расмий маълумотларга қараганда, Ўзбекистон бўйлаб жами сайлов участкалари сони 10 минг 761 та бўлиб, уларнинг 7 минг 563 таси умумий таълим мактабларида, 709 таси коллеж-лицейларда, 1 таси болалар боғчасида, 445 таси даволаш профилактика муассасаларда, 2 минг 43 таси бошқа ташкилот ва муассасаларда жойлашган.
“Сайлов кампанияси даврида мактабда ишлаш ўта оғир. Айниқса, ҳам мактаб раҳбари, ҳам сайлов комиссияси раиси бўлиб қолсангиз, ҳаётингиз сайловдан иборат бўлиб қолади. Мактабнинг иши иккинчи эмас, учинчи, тўртинчи планга ўтиб қолади. Ярим тунда уйқудан уйғотиб сўрашса ҳам, жавобингиз тайёр бўлиши керак. Мана энди пенсияга чиқиб, бу ташвишлардан қутулиб қолдим” деди узоқ йиллар участка сайлов комиссиясига раислик қилган Тошкент вилоятилик собиқ мактаб директори.
Ўзбекистоннинг бошқа вилоятлари ва пойтахт Тошкентда ҳам муаллимлар сайлов жараёнига сафарбар этилган.
Ўзбекистон Сайлов кодексининг 99-моддасида Марказий сайлов комиссиясини, вилоят, туман, шаҳар сайлов комиссияларини, округ ва участка сайлов комиссияларини сайловга тайёргарлик кўриш ва уни ўтказиш бўйича молиялаштириш Ўзбекистон Давлат бюджетидан амалга оширилиши айтилган.
Сайлов комиссиялари ишига жалб этиладиган шахсларнинг меҳнатига ҳақ тўлаш сайловни ўтказиш учун ажратилган маблағлар ҳисобидан амалга оширилади.