Хабарномада айтилишича, фермер йиғиштириб олган ҳар бир той похол ва сомоннинг ўн минг сўм эканлигидан келиб чиқиб, солиқ тўлаши шарт.
Республиканинг бошқа ҳеч бир ҳудудида кузатилмаган бундай ҳолатнинг Наманганда жорий этилиши, фермерларга кўра, вилоят бюджетининг жуда хароб аҳволда эканлиги билан боғлиқ.
Иккиламчи маҳсулотга ҳам солиқ юклатилиши, пахта ва ғалла пулини ўз вақтида ололмай ишлаётган наманганлик фермерларнинг иқтисодий аҳволини янада оғирлаштиришга, гўшт ва сутнинг қимматлашишига сабаб бўлиши мумкин.
Наманган вилоятидаги “Муқаддас замин саховати” фермер хўжалиги номига вилоят давлат солиқ бошқармаси бошлиғининг биринчи ўринбосари Баҳромжон Орзибаев номидан юборилган хабарномада похол ва сомон ҳам солиққа тортилиши ҳақида гап боради:
“Олинган маълумотларга асосан 1 гектар ердан ўртача 180 дона ғалла похоли ва сомони етиштирилиши ва ҳозирги кунга келиб 1 дона ғалла похоли ва сомоннинг нархи 10 минг сўмлиги маълум бўлди”.
Хабарномада фермер қанча ерга ғалла эккани ва қанча бундан солиқ тўлагани қайд қилинган.
“Юқоридаги ҳолатлардан келиб чиқиб, сиз томонингиздан белгиланган тартибда ғалла похоли ва сомони юзасидан “Электрон ҳисоблаш фактуралар” дастурий маҳсуллари орқали ушбу қийматлар бўйича товар реализация қилинган кундан кечиктирмай ҳисоб фактуралари расмийлаштириши лозимлигини маълум қиламиз. Сиз ушбу даврда олинган даромадларни қўшилган қиймат солиғи ҳисоботларида кўрстаиб беришингиз мақсадга мувофиқ бўлади”, дейилади хабарномада.
Фермерларга кўра, бу “қанча сомон сотганингизни ҳам маълумотга киритинг ва унга солиқ тўланг”, деганидир.
Агар бу ишни қилмаса фермерлар “камерал солиқ текшируви” ўтказилишидан огоҳлантирилган.
Наманганлик фермер Қосимжон Мамасолиевнинг сўзларига кўра, у учун бу “кулишни ҳам, йиғлашни ҳам билмайдиган” кутилмаган янгилик бўлган:
“Сомон бу отход нарса бўлса, дунёнинг бирор мамлакатида сомон солиққа тортилмайди. Америка комбайнлари ўрса майдалаб ташлайди, уни олиб ҳам бўлмайди. Сомонни асосан ерни тозалаб, такрорий экин экиш учун йиғиштириб оламиз. Такрорий экин экмаса ҳозирги шароитда деҳқоннинг қорни тўймайди. Чунки Россия ва Қозоғистон таъсирида буғдойнинг нархи тушиб кетган. Буғдойга қилинган харажат зўрға ўзини қоплайди ёки йўқ. Сомонни асосан аҳоли олади. Аҳолига счёт-фактура билан сотасан деяпти. Қайси ақлли калла ўйлаб чиқди бу нарсани, ҳайронмиз”.
Фермерлар муаммоси билан шуғулланувчи, исми сир қолишини сўраган ҳуқушунослардан бирининг айтишича, бу иш ғариб аҳволда бўлган вилоят бюджетини тўлдириш учун қилинган бўлиши мумкин:
“Мени билишимча, яқинда Наманганда қарийб бир ой “Гуллар фестивали” қилинди ва унга жуда катта пул сарфланди. Ўша хизмат қилганларнинг харажатини қоплаш учун фермерларга солиқ солиб юборади. Лекин похол ва сомонга солиқ солиш ҳеч кимнинг хаёлига келмаган эди. Қойил қолмасдан бошқа илож йўқ!”
Республика фермерлар Кенгаши Ўзбекистон Солиқ қўмитасига, Бош прокуратурага ва Бизнес Омбудсманга мурожаат қилиб, бу масалани кўриб чиқишни сўраган, аммо шу пайтгача жавоб олмаган.